Της Μαρίας Δήμου

Μια καινούρια περίοδος ξεκινά για την εκπαίδευση στην Πόλη. Η δημιουργία ενός οργανωμένου εξωσχολικού φορέα, που θα παρέχει γνώσεις στα παιδιά της Ομογένειας είναι γεγονός και αποτελεί την πραγμάτωση της ιδέας του Ρωμιού κ. Βύρωνα Νικολαΐδη, ιδρυτή και Διευθύνοντα Συμβούλου της εταιρίας Peoplecert. 

Σε συνεργασία με όλους τους φορείς που εμπλέκονται με την Ομογενειακή Εκπαίδευση, εκπαιδευτικούς, συλλόγους γονέων, Ελληνικό Προξενείο και κυρίως τον Σύνδεσμο Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (ΣΥΡΚΙ), ο τομέας Κοινωνικής Ευθύνης της Peoplecert εξόπλισε κι ετοίμασε τους χώρους που της παραχώρησε η Κοινότητα Σταυροδρομίου δημιουργώντας υπερσύγχρονες αίθουσες διδασκαλίας για τα τμήματα εκμάθησης αγγλικών. 

Μαθήματα στα μέσα Οκτωβρίου

Τα μαθήματα αυτής της χρονιάς, που θα ξεκινήσουν στα μέσα Οκτωβρίου, αφορούν την αγγλική γλώσσα με προοπτική να επεκταθούν τα επόμενα χρόνια και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. Το πρόγραμμα σπουδών βασίζεται σε σύγχρονες ηλεκτρονικές εφαρμογές και βιβλία που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του μαθητή και βοηθούν στην κατάκτηση της γνώσης. Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι μαθητές και οι μαθήτριες των τμημάτων θα μπορούν κατόπιν εξετάσεων να αποκτήσουν το παγκοσμίως αναγνωρισμένο πτυχίο γλωσσομάθειας Languagecert.  

Τόσο ο κ. Νικολαΐδης όσο και τα μέλη της ομάδας της Poeplecert με την κ. Ελένη Νικολαΐδη στην ηγεσία του τομέα Κοινωνικής Ευθύνης δήλωσαν έτοιμοι για την εκκίνηση του προγράμματος στην εναρκτήρια τελετή που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα του Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου  του Πέρα. Η συμμετοχή γονέων και παιδιών καθώς και εκπαιδευτικών και κοινοτικών παραγόντων απέδειξε το μεγάλο ενδιαφέρον της Ρωμαίικης Ομογένειας για την προσφερόμενη εκπαίδευση από την Peoplecert. Οι δηλώσεις εγγραφής έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό αλλά παραμένει ανοικτή η διαδικασία για όσους δεν το έχουν αποφασίσει ακόμη. 

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί συνέχεια των ενεργειών του κ. Βύρωνα Νικολαΐδη που στόχο έχουν την ενίσχυση της Ομογένειας, τη διατήρηση του πληθυσμού και την επιστροφή και δραστηριοποίηση μελών της από το εξωτερικό. 

Της Μαρίας Δήμου

Εμείς στο πατρικό μου σπίτι την παλαμίδα δεν την τρώγαμε. Ο μπαμπάς μου συνήθιζε να λέει πως ψάρι που δεν έχει λέπια δεν είναι ψάρι. Και φυσικά μιλούσε μόνο για τα θαλασσινά. Ευβοιώτης ο ίδιος ήρθε ή μάλλον τον έφεραν στην Κομοτηνή, όταν ήταν 2 ετών. Πού έμαθε να αναγνωρίζει τα ψάρια δεν ξέρω. Θαλασσινό δεν τον έλεγες, σίγουρα όμως ήταν εκλεκτικός στο φαγητό. 

Από την οικογένεια της μαμάς πάλι τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Κιουτάχιαληδες κι από ψάρι έτρωγαν σαζάνια και παλαμίδες. Κι αυτό ήταν ένα από τα αγαπημένα πειράγματα του μπαμπά για το σόι της μαμάς. Εσείς μόνο παλαμίδα τρώγατε στο σπίτι σας, τι να μας πείτε για τα ψάρια!" έλεγε κάθε φορά κι η μαμά κρυφονευρίαζε αλλά τι να πει αφού αυτή ήταν η πραγματικότητα.

Σαν παρτέρι με κόκκινα λουλούδια

Εγώ πάλι παλαμίδα έφαγα εδώ στην Πόλη. Την εποχή αυτή τα ψαράδικα κατακλύζονται από παλαμίδες όλων των μεγεθών. Ανοίγουν τα βράγχια που κατακόκκινα μοιάζουν με μικρά τριαντάφυλλα πάνω στο γκρίζο χρώμα του σώματος του ψαριού κι ο πάγκος του κάθε ιχθυοπωλείου μοιάζει παρτέρι με κόκκινα λουλούδια. Είναι η εποχή που τα ψάρια αυτά μεταναστεύουν κι από τα κρύα νερά της Μαύρης Θάλασσας κατεβαίνουν μέσα από τα στενά του Βοσπόρου στη Θάλασσα του Μαρμαρά κι από εκεί στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Είναι η εποχή που τα δίχτυα των ψαράδων εδώ στην Πόλη γεμίζουν από παλαμίδες, μετά από τα μέσα Σεπτεμβρίου, τότε που αρχίζουν να φυσούν οι κρύοι βόρειοι άνεμοι.

Παλαμίδα σε νομίσματα του Βυζαντίου

Η παλαμίδα είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της Πόλης. Νομίσματα που απεικονίζουν παλαμίδα κόπηκαν στο Βυζάντιο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Γέτα (209-212 π.Χ.) και χρησίμευσε ως το κύριο σύμβολο της πόλης της Κωνσταντινούπολης σε όλη την ιστορία. Έχει επίσης βρει θέση στα έργα του Αριστοτέλη, του Στράβωνα και του Πηλίνιου. Στην αρχαιότητα, ονομαζόταν «amia» και η εξαιρετική γεύση της ανάμεσα στα ψάρια του Βοσπόρου έχει συζητηθεί εκτενώς. Ο Ηρόδοτος έγραψε για την αγάπη του για την νόστιμη παλαμίδα που αλιευόταν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αθήναιος, στο έργο του Δειπνοσοφισταί Ζ΄, γράφει:

Ὅταν δ’ ἡ ἀμία φανῇ, τότε πάντων ἄριστος
ἰχθύων ἐστίν· ἐν ἁλμυρῷ δὲ κρεμάσας
ἥψει καλῶς, καὶ ὀπτήσας ἐν ἀνθρακιῇσιν,
ἔσθιεν ὡς ἄριστον.

Στο έργο του  Ηδυπάθεια ή Γαστρονομία ο Αρχέστρατος από τις Συρρακούσες δίνει οδηγίες για το μαγείρεμα της παλαμίδας:

«Η Αμία αλιεύεται το φθινόπωρο, όταν ο αστερισμός των Πλειάδων βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο του. Μαγειρέψτε την όπως θέλετε. Δεν χρειάζεται να προσθέσετε τίποτα. Όσο κι αν προσπαθήσετε, δεν μπορείτε να ταπεινώσετε αυτό το ψάρι. Αλλά αν θέλετε να μάθετε τον καλύτερο τρόπο μαγειρέματος, λέω να το τυλίγετε σε ένα φύλλο συκιάς, να το πασπαλίζετε με μια πρέζα μαντζουράνα και να μην μπείτε καν στον κόπο να προσθέσετε τυρί ή οποιαδήποτε άλλη ανοησία! Τοποθετήστε το στο φύλλο, τυλίξτε το όμορφα και μετά θάψτε το όλο σε αναμμένα κάρβουνα. Τώρα, αν θέλετε την αλήθεια, η καλύτερη αμία προέρχεται από το ομορφότερο Βυζάντιο.»

Αλιευόταν από Ρωμιούς ψαράδες

Στο Σεγιαχάτναμε του Εβλιγιά Τσελεμπί, η παλαμίδα και η λακέρδα αναφέρονται μεταξύ των ψαριών που κατανάλωναν οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης το1640. Στην οθωμανική μαγειρική κουλτούρα, τα αρχεία δείχνουν ότι στάλθηκε στον Σελίμ Γ΄ κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του, και  ήταν ένα ψάρι που απολάμβανε άφθονα η ελίτ στα τραπέζια των παλατιών. Η παλαμίδα, που αλιευόταν από Ρωμιούς ψαράδες μαγειρευόταν και διατηρούνταν με διάφορους τρόπους και καταναλώνονταν από όλους τους κατοίκους της Πόλης. Η φήμη της παλαμίδας που αλιευόταν στον Βόσπορο παρέμεινε γνωστή ακόμη και στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά της περιόδου κατακλύζονταν από φωτογραφίες και περιγραφές από το ψάρεμα της πιονόστιμης παλαμίδας στην Ευρώπη. 

Θέλει δε θέλει λοιπόν κανείς μπαίνει στον πειρασμό και τελικά στην ευχαρίστηση να γευθεί αυτό το ψάρι, κι ας μην έχει λέπια. Έχει γίνει πια αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομικής κουλτούρας των Πολιτών. Κομμένο σε φέτες, κυρίως τηγανιτό, κάθε φθινόπωρο βρίσκεται σε κάθε τραπέζι. Συνοδεύεται με φύλλα ρόκας, κρίκους γλυκού κρεμμυδιού και φέτες ντομάτας. 

Γιατί όταν μένεις σε έναν τόπο καλό είναι να ακολουθείς τις συνήθειες των ανθρώπων του, για να μπορείς να τους κατανοείς και να γίνεσαι κομμάτι του. 

Της Μαρίας Δήμου

H Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu είναι η αντίστοιχη ΕΛΠΑ της Τουρκίας. Ανάμεσα σε όλες τις άλλες δραστηριότητές της είναι και η ίδρυση ενός μουσείου στην περιοχή του  Sultan Ahmet σε ένα μικροσκοπικό οθωμανικό κονάκι δίπλα στο περίφημο Yeşil Ev. 

Η περιοχή του πρώτου λόφου της ιστορικής χερσονήσου συγκεντρώνει καθημερινά πλήθος τουριστών από όλον τον κόσμο, που επισκέπτονται την Αγία Σοφία, τη Βασιλική Κινστέρνα, το τέμενος του Sultan Ahmet, τον Ιππόδρομο και τόσα άλλα μνημεία στην περιοχή. Πίσω όμως από τα Λουτρά της Ρωξελάνης, της γνωστή Hürrem Sultan, υπάρχει ένα μικρό μουσείο του Ιδρύματος Περιήγησης κι Αυτοκινήτου της Τουρκίας (Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu). 

Ταξιδεύουν 100 χρόνια πίσω

Στο μικρό πανέμορφο οθωμανικό κονάκι δίπλα στο πράσινο σπίτι (Yeşil Ev), που σήμερα ανήκει στην αλυσίδα ξενοδοχείων Hilton,  εκθέτονται αντικείμενα που έχουν σχέση με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα τουλάχιστον έναν αιώνα. Φωτογραφικό υλικό, έγγραφα, αλλά και προϊόντα και εξοπλισμός των επιχειρήσεων αυτών ταξιδεύουν τον επισκέπτη 100 χρόνια πίσω και των ενημερώνουν για τις ιστορικές και επιτυχημένες επιχειρήσεις και τους ιδρυτές τους. 

Από τα λουκούμια μέχρι το espresso

Η επιχείρηση του Ali Muhiddin Hacı Bekir με τα αγαπημένα λουκούμια (1777), τα αλλαντικά Apikoğlu (1910), το Vefa Bozacısı, το ιστορικό μαγαζί για μποζά στο Vefa (1870) , το κεφτετζήδικο Sultanahmet Köftecisi (1920), το εμβληματικό ξενοδοχείο Splendid Palas της Πριγκήπου (1908), η εταιρία χαλβάδων και λουκουμιών Koska είναι μερικές από τις μάρκες που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα του μουσείου.

Κι ανάμεσα σε όλους αυτούς δεν ήταν δυνατόν να μη συναντήσει κανείς και γνωστές ρωμαίικες επιχειρήσεις. Έτσι το εστιατόριο Παντελής, που βρίσκεται στην Αιγυπτιακή Αγορά από το 1957αλλά ξεκίνησε τη δραστηριοποίησή  του από το 1901, η σοκολατοποιία Elit , που ιδρύθηκε το 1924  από τον Θόδωρο Ντεγιρμεντζίογλου αρχικά με το όνομα «Menage Chocolate»,  και συνεχίζει μέχρι σήμερα, η εταιρία Κιφίδης, η πρώτη εταιρεία ορθοπεδικών υποδημάτων στην Πόλη, που ανοίγει το 1919 το κατάστημά της στην Μεγάλη Οδό του Πέρα, το Baylan Pastanesi, που ξεκινά το 1923 με το όνομα Loryan αρχικά  o Φίλιππος Λένας και ο Γιώργος Κιριτσής  κι έφερε το 1954 τον καφέ espresso στην Τουρκία στο κατάστημα του Karaköy.

Και δώρο βιβλίο με τις ιστορίες των επιχειρήσεων

Δύο όροφοι μικρής επιφάνειας, στα δύο δωμάτια του οθωμανικού κονακιού, περιηγούνται πολύ εύκολα και γρήγορα.  Αξίζει την επίσκεψή σας καθώς είναι και η είσοδος δωρεάν, σαν μια μικρή ανάπαυλα στην τόσο επιδραστική δύναμη των ιστορικών μνημείων της περιοχής. 

Bonus δώρο από την πολύ ευγενική κοπέλα στην είσοδο το βιβλίο με τις ιστορίες των επιχειρήσεων!

Της Μαρίας Δήμου

Ήταν λίγο πριν από το μεσημέρι και τα χιλιόμετρα που είχα διανύσει έκαναν τα πόδια μου να πονούν. Ο Σεπτέμβριος μπορεί να τελειώνει αλλά η ζέστη ακόμα καλά κρατεί ιδίως τις μεσημεριανές ώρες. Ο ήλιος να μεσουρανεί και η σκιές να στενεύουν μπροστά από τα ψηλά κτίρια του Πέρα. Ήταν από εκείνες τις μέρες που η βουή των δρόμων και της πολυκοσμίας γίνεται ανυπόφορη κι αναζήτηση μιας ήσυχης γωνιάς μοναδική επιλογή. 

Μια τέτοια γλυκιά ανακούφιση προσφέρουν συνήθως τα καφέ των μουσείων και τα τελευταία χρόνια αυτά των βιβλιοθηκών και των βιβλιοπωλείων. Αφού διέσχισα τη Μεγάλη Οδό του Πέρα μπήκα στην κάθετή της, στην Asmalı Mescit κι από εκεί στην παράλληλή της τη Meşrutiyet περπατώντας προς το Tünel. Το νέο βιβλιοπωλείο Minoa ήταν αυτό που είχα στο μυαλό μου. Αν ακολουθούσε το πνεύμα του καταστήματος στο Beşiktaş, αυτού που ανακηρύχθηκε πριν από λίγα χρόνια βιλιοπωλείο της χρονιάς, σίγουρα θα έβρισκα αυτό που είχα ανάγκη εκείνη την στιγμή. 

Μια όαση στην καρδιά της Πόλης

Αυτό που αντίκρισα λίγα μέτρα μετά από το γνωστό Pera Palace ανταποκρινόταν απόλυτα στις προσδοκίες μου. Σ’ ένα κτίριο του 1896 του Γάλλου αρχιτέκτονα Alexandre Vallaury, αυτού που σχεδίασε το Pera Palace και μερικά από τα διασημότερα γυαλιά του Βοσπόρου, που κατασκευάστηκε για να φιλοξενήσει τη Γαλλική Ένωση, το καινούριο Minoa, δεν είναι απλά ένα σύγχρονο βιβλιοπωλείο. Από την εντυπωσιακή εξώπορτα και τη διπλή εσωτερική σκάλα μέχρι τα ατελείωτα ράφια με βιβλία και τις ήσυχες γωνιές για διάβασμα και εργασία, αποτελεί μια όαση μέσα στο Πέρα των φυλών του Ισραήλ. 

Σεργιάνισα στους διαδρόμους με τα ράφια των βιβλίων, ξεφύλλισα και χάζεψα σε αρκετά απ΄ αυτά και κατέληξα σε μια ήσυχη γωνιά του καφέ του ισογείου. Τα τραπέζια στο μπαλκονάκι ήταν κατειλημμένα αλλά σίγουρα θα είχε και το θόρυβο του δρόμου. 

Ανάμεσά τους και ελληνικά βιβλία

Πήρα μια λεμονάδα με βασιλικό κι άνοιξα το δικό μου βιβλίο, όπως και πολλοί άλλοι στον ίδιο χώρο. Ξεχάστηκα, χάθηκα και αφέθηκα για όσο χρόνο είχα ανάγκη. Ο βασιλικός γέμισε αρώματα το μέσα μου και το λεμόνι δρόσισε το στεγνό λάρυγγά μου. 

Στα ράφια ακριβώς δίπλα μου υπήρχαν βιβλία από δεύτερο χέρι για όποιον έφτανε εδώ και είτε δεν είχε φέρει το δικό του είτε δεν ήθελε να αγοράσει κάποιο καινούριο. Ανάμεσά τους και κάποια ελληνικά! 

Αν κι άρχισα να πεινάω, προτίμησα να γυρίσω σπίτι και να αφήσω την επίσκεψη στο εστιατόριο που υπήρχε στο δεύτερο όροφο για την επόμενη φορά. 

Βγήκα στο δρόμο με άλλη διάθεση πια. Το Minoa μπήκε στην καρδιά μου και σίγουρα στα αγαπημένα μέρη!

Της Μαρίας Δήμου

Ο Σεπτέμβριος μαζί με ο άνοιγμα των σχολείων και την έναρξη της νέας εκκλησιαστικής χρονιάς φέρνει και τη  νέα περίοδο εκδηλώσεων και δράσεων στα συλλογικά όργανα όπως είναι οι ρωμαίικες κοινότητες. Καθώς όλοι πια επιστρέφουν από τις θερινές διακοπές και ο καιρός είναι ακόμα καλός, με αυτή τη γλύκα της βραδινής δροσιάς, είναι η ιδανική περίοδος για διοργάνωση εκδήλωσης σε εξωτερικούς χώρος.

Έτσι και στο Μπαλίνο εκμεταλλευόμενοι την όμορφη αυλή του οι άνθρωποι της κοινότητας και της φιλοπτώχου οργάνωσαν το Σάββατο βραδιά ελληνικού κινηματογράφου. Με μια κλασική ελληνική κωμωδία, άφθονο ποπ-κορν αλλά και πασατέμπο και το παραδοσιακό Alaska frigo των εδώ θερινών κινηματογράφων οι θεατές, που προσήλθαν από διάφορες περιοχές της Πόλης, πέρασαν μια όμορφη βραδιά. Το «Ζητείται ψεύτης», μια κλασική κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά στην καινούρια παραγωγή του 2010 με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη χάρισε στιγμές χαλάρωσης και γέλιου στους θεατές.

Μετά από τα έργα αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν τόσο στην εκκλησία όσο και στον περιβάλλοντα χώρο η αυλή του Μπαλίνου έχει ομορφύνει κι έχει γίνει μια φιλόξενη γωνιά στην ακτή του Κερατίου Κόλπου. Περιτριγυρισμένη από ιστορικά κτίρια τόσο του 18^ου όσο  και του 19^ου αι. και με τα περιποιημένα πια παρτέρια της που γέμισαν λουλούδια, η αυλή του Μπαλίνου μας περιμένει όλους για εκκλησιαστικές και ιστορικο-πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν η επιτροπή της κοινότητας και η φιλόπτωχος αδελφότητα.

Της Μαρίας Δήμου

Ποιος είπε ότι τα θαύματα κρατούν μόνο τρεις μέρες;

Όταν οι άνθρωποι παλεύουν ακόμα και με τα θηρία ανχρειαστεί, τα θαύματα όχι μόνο δεν σταματούν αλλά επαναλαμβάνονται κι ακόμα πιο ωραία! Έτσι και στο Μπαλίνομε επιμονή και υπομονή, με μεράκι και πολλή αγάπη και κυρίως με πίστη σ' αυτό που γίνεται, η Κοινότητα αποκτά σιγά σιγά ζωή. 

Ο Σωτήρης και η Ιωάννα επέλεξαν το Μπαλίνο για τη βάφτισητου γιου τους κι έτσι μετά από 72 ολόκληρα χρόνια η χαρά της ζωής επέστρεψε εδώ. Η εκκλησία στολίστηκε, οι πόρτεςάνοιξαν κι ο κόσμος συμμετείχε στο πρώτο αυτό μυστήριοστο αναγεννημένο Μπαλίνο. 

Νονοί ήταν ο Πρόεδρος της Κοινότητας Συμεών Σολταρίδης και η Πρόεδρος της Φιλοπτώχου Βερόνικα Κυριακίδη καθώς Εκκλησιαστική Επιτροπή και Φιλόπτωχος Αδελφότητα ανέλαβαν ανάδοχοι του μικρού Λουκά. 

Σε μια περίοδο που η Ομογένεια ταλανίζεται και πάλι από προβλήματα που αφορούν το μέλλον της η βάφτιση του μικρού Λουκά ήταν για όλους εμάς μια αχτίδα φωτός, ένα μυστήριο, που ίσως δείχνει πως τελικά δεν υπάρχουν"μυστηριώδη προβλήματα" αλλά μόνο η βαθιά και ειλικρινήςεπιθυμία για ένα δυναμικό μέλλον.

Το Μπαλίνο είναι πια έτοιμο, όμορφο και καθαρό, περιποιημένο και αναγεννημένο μετά από τη γενναία δωρεά του κ. Βύρωνα Νικολαΐδη και τις άοκνες προσπάθειες της Επιτροπής και της Αδελφότητας να τελέσει μυστήρια κι ακολουθίες, γάμους και βαφτίσεις. Η ζωή επιστρέφει στο Μπαλίνο δυναμικά! 

Της Μαρίας Δήμου

Η οικονομική κρίση που μαστίζει τα τελευταία χρόνια τη χώρα σε συνδυασμό με τη μείωση του πληθυσμού των μειονοτικών ομάδων της Πόλης οδηγεί πολλά ιδρύματα σε μαρασμό και τελικά σε κλείσιμό τους. Έτσι ένα ακόμα μειονοτικό ίδρυμα ανήγγειλε αναστολή της λειτουργίας του. Το εβραϊκό νοσοκομείο στην περιοχή του Μπαλατά, που κάποτε αποτελούσε μια από τις πιο πολυπληθείς εβραϊκές συνοικίες της Πόλης, το Balat Or-Ahayim Hastanesi, σταματά τον Σεπτέμβριο να παρέχει υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης. 

Όπως ανακοίνωσε ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, ο Yaşar Abuaf, «αυτή είναι στην πραγματικότητα μια κοινή απόφαση που ελήφθη από την κοινότητα. Το Or-Ahayim χρηματοδοτείται αποκλειστικά από δωρεές. Ωστόσο, λόγω των οικονομικών συνθηκών στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια, οι δωρεές μας έχουν μειωθεί σημαντικά. Η εβραϊκή κοινότητα στην Τουρκία γερνάει επίσης και μειώνεται σε πληθυσμό. Όλα αυτά δυσχεραίνουν τη διατήρηση της λειτουργίας του νοσοκομείου. Η βασική αποστολή του ιδρύματός μας είναι να βοηθά τους ασθενείς της κοινότητας που έχουν ανάγκη. Επειδή δυσκολευόμαστε να παρέχουμε οικονομική φροντίδα σε αυτούς τους ασθενείς, αποφασίσαμε να κλείσουμε το νοσοκομείο. Ωστόσο, η ιδιοκτησία θα εξακολουθεί να ανήκει στο ίδρυμα. Αντί να παρέχουμε νοσοκομειακές υπηρεσίες, θα μισθώσουμε το ακίνητο  και θα χρησιμοποιήσουμε αυτό το εισόδημα για να χρηματοδοτήσουμε τη φροντίδα αυτών των ασθενών. Θα συνεχίσουμε αυτήν την υπηρεσία συγκεντρώνοντας κεφάλαια μέσω ενός διαφορετικού μοντέλου.»

Από το 1898 στις ακτές του Κερατίου

Το Or-Αhayim, το «Φως της ζωής» όπως μεταφράζεται το όνομά του, είναι ένα από τα ιστορικά νοσοκομεία της Πόλης. Με πρώτο το Ρωμαίικο Νοσοκομείο του Μπαλουκλί που ιδρύεται το 1753 και τα Αρμενικά Surp Agop και Yedikule Surp Pırgiç, που ιδρύθηκαν το 1831 και 1832 αντίστοιχα, το Or-Ahayim της εβραϊκής κοινότητας λαμβάνει άδεια ίδρυσης από τον Σουλτάνο  Abdülhamid το 1898 και κτίζεται στην ακτή του Κερατίου.

Τα θεμέλια του Νοσοκομείου Ορ-Αχαΐμ τέθηκαν με 11.000 χρυσά νομίσματα που συγκεντρώθηκαν μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως κουτιά δωρεών, διεθνείς εκκλήσεις για βοήθεια, χορούς, θεατρικά έργα και πώληση κονκάρδων στους δρόμους. Το νοσοκομείο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Gabriel Tedeschi, ολοκληρώθηκε σε δύο χρόνια.

Η Παραβολή στο Ταλμούδ

Η ίδρυσή του βασίζεται σε μια παραβολή στο Ταλμούδ, που αφηγείται την ιστορία ενός ηλικιωμένου άνδρα που φύτεψε ένα δέντρο στον κήπο του μόνος του. Ένας διερχόμενος ηγεμόνας ρωτάει ειρωνικά τον ηλικιωμένο άνδρα πώς ελπίζει να γευτεί τον καρπό αυτού του δέντρου, το οποίο θα αποδώσει καρπούς σε 70 χρόνια. Ο ηλικιωμένος δείχνει τα άλλα δέντρα γύρω του και απαντά: «Οι πρόγονοί μου εργάστηκαν σκληρά για να διασφαλίσουν ότι θα μπορούσα να απολαύσω τους καρπούς αυτών των δέντρων. Τώρα είναι καθήκον μου να προσπαθήσω να διασφαλίσω ότι οι μελλοντικές γενιές θα μπορούν να επωφεληθούν από αυτά».

Τα νοσοκομεία των μειονοτήτων υπηρέτησαν και συνεχίζουν να υπηρετούν την παροχή ιατρικής  και νοσοκομειακής φροντίδας σε όποιον τη χρειάζεται ανεξάρτητα από θρησκεία και καταγωγή με υψηλά στάνταρτς. Όλα όμως αντιμετωπίζουν πια μεγάλα οικονομικά και θεσμικά προβλήματα, που έχουν τις ίδιες αιτίες, την οικονομική κατάσταση της χώρας και το συνεχώς μειούμενο πληθυσμό της κοινότητας. 

Η εβραϊκή μειονότητα έκανε πρώτη θαρραλέα βήματα στην εκπαίδευση κι από ότι φαίνεται προχωρά με το ίδιο σκεπτικό και στην υγεία. Ο αντίλογος πάντα σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ισχυρός αλλά μόνο ο χρόνος δείχνει ποιος έχει τελικά δίκιο!

Της Μαρίας Δήμου

Ήταν μέσα Σεπτεμβρίου του 2009 κι εγώ έκανα τα πρώτα τολμηρά μου βήματα στην Πόλη. Τα σχολεία μόλις είχαν ανοίξει κι μια εκδήλωση πραγματοποιούνταν στη Μεγάλη Σχολή. Δε θυμάμαι αν την είχα αντικρύσει άλλη φορά στις ολιγοήμερες επισκέψεις μου που είχαν προηγηθεί της εγκατάστασής μου στην Πόλη. Ανέβηκα με ενθουσιασμό την απότομη ανηφόρα και δρασκέλισα με δέος το κατώφλι της εισόδου της. 

Κοντά μισή χιλιετία πορεία κάτω από ένα βαρύ σαν την ιστορία της όνομα. Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. Το αρχαιότερο σχολείο στο κόσμο που διδάσκεται αδιάλειπτα η ελληνική γλώσσα. Μόλις ένα χρόνο μετά την Άλωση, το 1454,ο Γεννάδιος με βάση τα προνόμια που παραχωρεί ο Πορθητής ιδρύει τη Πατριαρχική Σχολή. 

Kρούουν οι καμπάνες της Αγιά-Σοφιάς

Το κτίριο που τη στεγάζει τα τελευταία σχεδόν 150 χρόνια είναι πολύ νεότερο, είναι όμως αντάξιο της ιστορίας και της βαρύτητας που αυτή φέρει. Από εκείνη την πρώτη επίσκεψή μου στο ιστορικό σχολείο έγινε αυτό κατανοητό κι από τις πρώτες κουβέντες που ανταλλάξαμε με συναδέλφους στους διαδρόμους της. Ακόμα ηχεί στ’ αυτά μου η φράση φίλου καλού:

-Ήρθα στην Πόλη για να δουλέψω στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, αυτό ήταν το όνειρο και η επιθυμία μου.

Από τότε όμως τα προβλήματα οδηγούσαν σε προβληματισμό, όσους είχαν ευαίσθητες κεραίες σχετικά με τα εκπαιδευτικά θέματα της Ομογένειας. Κι από τότε κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι και μάλιστα με επιτάχυνση της ροής του. Φτάσαμε στη φετινή σχολική χρονιά κι όχι απλά χτυπά καμπανάκι για το μέλλον της Σχολής αλλά κρούουν οι καμπάνες της Αγιά-Σοφιάς.

Oύτε μια εγγραφή στην Α΄ γυμνασίου

Τον τελευταίο καιρό διαβάζω απομνημονεύματα και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν στην περιοχή του Φαναρίου και του Μπαλατά. Μεγάλο κομμάτι των καταγραφών τους αφορά το σχολείο τους, τη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Είναι εντυπωσιακή η υπερηφάνεια και το καμάρι που πραγματικά ξεχειλίζει από τα κείμενά τους. Οι περιγραφές του σχολείου, η αναμνήσεις από τη σχολική ζωή, οι απόψεις τους για τους εκπαιδευτικούς. Τίποτε δε θυμίζει την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. 

Από τη μείωση του αριθμού των μαθητών/τριών φτάσαμε στη σχολική χρονιά 2025-2026 να μην υπάρχει ούτε μια εγγραφή στην Α΄ γυμνασίου. Ούτε ένας μαθητής ή μαθήτρια! Δε θα λειτουργήσει η πρώτη τάξη, δε θα δημιουργηθεί τμήμα! 

Και κανείς δε δικαιούται να πει πως αυτό ήταν κάτι σαν κεραυνός εν αιθρία! Πώς δεν κατάλαβε αυτό που ερχόταν ή μάλλον καλύτερα δεν κατάλαβε πως κανένας/καμία δεν θα ερχόταν. Όλοι έχουν μερίδιο ευθύνης. Από τα στελέχη του σχολείου και την Εφορεία, μέχρι τους Κοινοτικούς φορείς και ταγούς. Κι από τους συλλόγους γονέων μέχρι τους συνδέσμους αποφοίτων. Κι από τους εντός της χώρας μέχρι τους εκτός υπευθύνους. Όλοι μαζί κι ο καθένας χωριστά.

Το πρόβλημα είναι συλλογικό

Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει κι αλίμονο σε όποιον κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Είναι ο τραγικός προάγγελος ακόμα πιο δύσκολων καταστάσεων, που αν νομίζουμε μερικοί πως θα τους αφήσει αλώβητους πλανώνται πλάνην οικτράν. 

Το πρόβλημα είναι συλλογικό και ξεπερνά ακόμα και το στενό πλαίσιο της Ρωμαίικης Κοινότητας. Ο καιρός των συσκέψεων και της ανταλλαγής απόψεων πέρασε προ πολλού. Φοβάμαι μήπως είναι πια πολύ αργά και για έργα!

Στα σχόλια βάζω την κοινή ανακοίνωση του Συνδέσμου Μεγαλοσχολιτών και του Συλλόγου Φίλων της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολή, όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» της Πόλης.