Της Μαρίας Δήμου

Μήνες τώρα τα παράθυρα κι οι μπαλκονόπορτες στα σπίτια είναι ανοιχτά. Το καλοκαίρι καλά κρατεί αλλά το αεράκι που φτάνει από τα βόρεια, από τη Μαύρη Θάλασσα, Ποϊράζ το λένε εδώ, κάνει τις κουρτίνες να φουσκώνουν. Μαζί με το αεράκι όμως μπαίνουν στα σπίτια και φωνές από το δρόμο. Φωνές ανθρώπων που λες και έρχονται από μια άλλη εποχή. Μπορεί, ειδικά μετά την πανδημία, να φούντωσε κι εδώ, όπως παντού άλλωστε, το φαινόμενο  του delivery με τα μηχανάκια να τρέχουν σαν διαβόλοι για να προλάβουν τις παραγγελίες, διατηρείται όμως ακόμα ζωντανή η παράδοση των πλανόδιων πωλητών.

H φωνή μια του σιμιττσή

Έτσι, εκεί γύρω στις 10, την ώρα του καφέ και του πρωινού, ακούγεται από το βάθος του δρόμου η φωνή μια του σιμιττσή και μια του μπουγάτσατζη. 

-Sıcak, sıcak simit, sıcaaaak! (ζεστό, ζεστό κουλούρι, ζεστόοοο) ακούγεται στην αρχή αχνά η φωνή. Σιγά σιγά όμως δυναμώνει καθώς πλησιάζει. Κάθε τόσο γίνεται και μία παύση. Κάποιος από το ανοιχτό παράθυρο του σπιτιού του βγάζοντας το μισό κορμί του έξω δίνει την παραγγελία. Συγχρόνως κατεβάζει με το σχοινί ένα καλάθι που έχει βάλει μέσα τις 20 ή 40 ή τις 80 λίρες, ανάλογα πόσα κουλούρια θέλει και περιμένει από την σιμιττσή να γεμίσει το καλάθι για να το ανεβάσει και να χαρεί τα νόστιμα σουσαμάτα σιμίτια του. 

Λίγο αργότερα συνήθως μια άλλη φωνή έρχεται από μακριά

- Taze boğaca, tazeeee! (ζεστή μπουγάτσα, ζεστήηηηη) κι η φωνή και πάλι γίνεται πιο καθαρή και πιο κατανοητή όσο κατεβαίνει προς εμάς.

Κι άντε πάλι η ίδια διαδικασία από άλλο ή ακόμα κι από το ίδιο παράθυρο. Οι ζεστές, αφράτες boğaçες  ταιριάζουν απόλυτα με τον καφέ και το ντεμλίδικο τσάι του πρωινού. 

Οι πωλητές περπατούν στη μέση του δρόμου και τα μάτια τους είναι ψηλά, στα παράθυρα των πολυκατοικιών. Αναζητούν να εντοπίσουν τους πιθανούς πελάτες. Κι αν δουν κάποιον στο παράθυρο να χαζεύει αλλά να μην κάνει κάποια κίνηση για παραγγελία, τον κοιτούν στα μάτια και η φωνή τους γίνεται ακόμα πιο δυνατή κι επίμονη ελπίζοντας να τους πείσουν για την πραμάτεια τους.

Σέρνουν συνήθως ένα καροτσάκι μ’ ένα κλειστό γυάλινο κουβούκλιο που προστατεύει σιμίτια και μπογάτσες. Κι είναι οι ίδιοι κάθε μέρα καθώς το μέγεθος κι οι αποστάσεις της Πόλης αλλά και η τόσο πυκνή κατοίκηση περιορίζουν αυτούς τους πωλητές του δρόμου σε ορισμένες περιοχές. 

Στο νερό κολυμπούν οι καθαρισμένες αγκινάρες

Κι η ώρα περνάει κι ο ήλιος ανεβαίνει. Κάποιοι ετοιμάζονται να μαγειρέψουν κι είναι η ώρα για την επόμενη φωνή.

-Enginar taze enginaaaaar! (Αγκινάρες, φρέσκιες αγκινάααααρες) κι ο κύριος με τα πλαστικά σακουλάκια με το νερό που μέσα κολυμπούν οι καθαρισμένες αγκινάρες κάνει την εμφάνισή του.  Ετούτος στρίβει από τη γωνία, διασχίζει το σοκάκι μας και συνεχίζει την πορεία του κι η φωνή του σβήνει καθώς απομακρύνεται. Δεν έρχεται από μακριά και μάλλον κάνει ένα γύρω τη γειτονιά. Πρέπει να είναι από το κατάστημα. που έχω δει δυο σοκάκια παραπάνω. Κάθε που περνάω βλέπω μέσα ανθρώπους να έχουν μπροστά τους ένα πλαστικό βαρέλι γεμάτο νερό, δίπλα τους ένα βουνό από αγκινάρες και σκυφτοί με ένα κοφτερό μαχαίρι να τις καθαρίζουν μία μία και να τις πετούν μέσα στο νερό. Εδώ οι αγκινάρες αγαπιούνται πολύ κι έχουν πρώτη θέση στα μανάβικα να πλέουν μέσα λεκάνες με νερό και λεμόνι, έτοιμες, άσπρες  και καθαρές. 

Κόκκινα ωραία μπαρμπούνια αλλά όχι ψάρια!

Βέβαια τώρα το καλοκαίρι δεν λείπουν κι άλλοι πλανόδιοι μανάβηδες. Ροδάκινα και βερίκοκα είναι το φόρτε τους. Περνούν με τα καρότσια τους και συνήθως στέκονται στα σταυροδρόμια με τη μεγαλύτερη κίνηση προς άγρα πελατών.

Καινούριοι στη γειτονιά πριν από λίγα χρόνια, μέρα μεσημέρι ακούγεται κάτω από τα παράθυρα του σπιτιού μας μια φωνή να αναγγέλλει την άφιξη μπαρμπουνιών

-           Barbunyeeee, barbunyeeeee, φωνασκούσε ο πωλητής και βγήκα στο μπαλκονάκι μας να δω. 

Έλα μου όμως που η φυλλωσιά του δέντρου στο πεζοδρόμιο δεν επέτρεπε να δω το καρότσι καθαρά και μόνο κάτι να κοκκινίζει αμυδρά ανάμεσα στα κενά που άφηναν τα φύλλα μπορούσα να διακρίνω! Βγαίνει κι η γειτόνισσα δίπλα, ρωτά την τιμή, πάμφθηνα, μου λέει και δίνει παραγγελία για 5 κιλά κατεβάζοντας το καλάθι και βεβαιώνοντάς με πως είναι πολύ ωραία με προτρέπει να πάρω. Εμείς καλάθι δεν έχουμε, οπότε δώσαμε την παραγγελία μας από το μπαλκόνι και κατεβήκαμε να πάρουμε μπαρμπούνια κόκκινα, φρέσκα και να πληρώσουμε στην ωραία τιμή ευκαιρίας. Η σακούλα που μας ετοίμασε όμως ο πωλητής μπορεί να είχε κόκκινα ωραία μπαρμπούνια αλλά όχι ψάρια! Φασολάκια ήταν τα «μπαρμπούνια», αυτά που λέμε χάντρες. Καθίσαμε λοιπόν και τα καθαρίσαμε, γεμίσαμε δυο σακουλάκια φασολάκια για την κατάψυξη και πήγαμε την άλλη μέρα στο ψαράδικο για ψαράκια μπαρμπουνάκια, γιατί μείναμε με την όρεξη!

Οι παλιατζήδες είναι συνήθως Ρομά

Τακτικοί περαστικοί και οι Hurdacήδες, οι παλιατζήδες. Αυτοί συνήθως είναι Ρομά, φωνάζουν «Hurdacııııı» και γυρνούν σοκάκι σοκάκι όλες τις γειτονιές. Εδώ στο Feriköy, στα Ταταύλα, στο Şişli, που κατοικούνται αιώνες τώρα και υπάρχουν παλιά σπίτια και νοικοκυριά πάντα υπάρχουν ανακαινίσεις, καινούριοι κάτοικοι που δε θέλουν τα παλιά κι όσο κι αν ακούγεται μακάβριο πολλοί υπερήλικες που αφήνουν αυτόν τον μάταιο κόσμο κι οι απόγονοι θέλουν να απαλλαγούν από την παλιατσαρία που γέμιζε ασφυκτικά το σπίτι τους. 

Αυτός που λείπει τους ζεστούς μήνες από τους δρόμους της Πόλης είναι ο μποζατζής, ο πλανόδιος πωλητής του μποζά. Ευαίσθητο στις υψηλές θερμοκρασίες το προϊόν του κάνει απαγορευτική την έξοδο το καλοκαίρι. 

Αυτοκινητάκι με καρότσα

Στην παλιά γειτονιά μου στο Tarlabaşı κάθε πρωί περνούσε κι ένα αυτοκινητάκι με καρότσα. Από το μεγάφωνό του ακουγόταν ένα τραγουδάκι με απλή σχεδόν παιδική μουσική και μια φωνή στον ίδιο ρυθμό να λέει: «Aygaz» επαναλαμβάνοντας ατελείωτες φορές το μοτίβο. Η καρότσια του μικρού φορτηγού ήταν γεμάτη φιάλες υγραερίου κι απευθύνονταν στους κατοίκους των παλιών σπιτιών που δεν είχαν σύνδεση με το φυσικό αέριο. Στο Feriköy προφανώς πελάτες για το Αygaz δεν υπάρχουν κι έτσι το φορτηγάκι με τις φιάλες και το χαρακτηριστικό τραγουδάκι δεν περνά.

Το σκηνικό με τους πλανόδιους στις καινούριες γειτονιές με τα site, τις κλειστές δομές κατοικιών, δεν νομίζω να υπάρχει. Αυτό αποτελεί μια μακραίωνη παράδοση της παλιάς Πόλης, που ακόμα κι εδώ χάνεται. Όσο υπάρχουν κάτοικοι μεγαλύτερης ηλικίας που δυσκολεύονται ή απέχουν από τις ευκολίες της τεχνολογίας θα υπάρχουν και πλανόδιοι πωλητές. Όταν κι αυτοί εκλείψουν, οι ντελιβεράδες θα κάνουν όλη τη δουλειά!

Της Μαρίας Δήμου

Λένε πως ο πιο εντυπωσιακός τρόπος για να γνωρίσεις την Πόλη είναι να ανεβείς με βαπόρι τον Ελλήσποντο και τη Θάλασσα του Μαρμαρά και πλέοντας το άνοιγμα αυτής της θάλασσας να βρεθείς αντιμέτωπος με το στενό του Βοσπόρου και τη μύτη της ιστορικής χερσονήσου.  Κι αν είναι σούρουπο ακόμα καλύτερα! Θα δεις από τη μια μεριά να φωτίζονται από το γλυκό φως του δειλινού οι τρούλοι της Αγίας Σοφίας και να σχίζουν τον μαβί ουρανό της οι μιναρέδες των τζαμιών σχηματίζοντας μια μοναδική κορυφογραμμή. Κι από την άλλη να απλώνεται η ασιατική ακτή και τα Πριγκηπόνησα. Όσο πλησιάζεις τα θαλάσσια τείχη θα ορίζουν την ακτογραμμή ενώ θα ξεχωρίζεις σιγά σιγά τις γειτονιές όπως τις έμαθες από τις διηγήσεις και τις αναγνώσεις σου. Μακροχώρι, Yedikule, Ψωμαθειά, Κοντοσκάλι, Sarayburnu. Θα μπορείς να διακρίνεις τους πύργους στην στροφή των τειχών, να ψιλιαστείς τη θέση του λιμανιού του Θεοδοσίου, να αναγνωρίσεις τη Μονή Σεργίου και Βάκχου και το Παλάτι του Βουκολέοντα,  το Σαράι των Οθωμανών και στη στροφή του ακρωτηρίου θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό αντικρίζοντας το αντάμωμα των θαλασσών, του Βοσπόρου, του Κεράτιου και της θάλασσας που έπλευσες. 

Σαν ένα παραμύθι η Πόλη

Σαν ένα παραμύθι είναι η Πόλη που ξεδιπλώνεται μπροστά στον επισκέπτη ακόμα και τώρα που οι ουρανοξύστες αλλάξαν τον ορίζοντά της και η ανοικοδόμηση δεν άφησε παρά ελάχιστο από το πράσινο που κάλυπτε κάποτε τους λόφους της. 

Κι όταν πατήσεις το πολυπόθητο χώμα της μια βόλτα στην ακτή αυτή που αντίκρισες από το καράβι, θα σε ανταμείψει με άλλη μια  μαγική οπτική του τόπου.  Σε όλη τη διαδρομή του δρόμου που ακολουθεί εξωτερικά τα θαλάσσια τείχη, αυτού που φτιάχτηκε πάνω στα βράχια που έγλυφε το κύμα και κρατούσαν μακριά τους επίδοξους κατακτητές, η άπλα που χαρίζει η ανοιχτή Θάλασσα του Μαρμαρά είναι η απόλυτη ανακούφιση για το βλέμμα. Μετά από τις περιηγήσεις στα στενά σοκάκια, ακόμα και στις φαρδιές λεωφόρους, ανάμεσα όμως πάντα σε μια πυκνοδομημένη μεγαλούπολη, η ανοιχτοσύνη της θάλασσας είναι ένα δώρο ξεκούρασης ματιών και μυαλού. 

Με την αντικρινή ασιατική ακτή άλλοτε να διαγράφεται ολοκάθαρη στην διαύγεια της ατμόσφαιρας κι άλλοτε να χάνεται στον αχνό της υγρασίας που λες και αναδύεται από την επιφάνεια της θάλασσας, η βόλτα από το  Sarayburnuμέχρι και το Μακροχώρι είναι μια απόλαυση. 

Δεκάδες καράβια έχουν ρίξει άγκυρα

Αυτό που μαγνητίζει τη ματιά είναι τα δεκάδες καράβια που έχουν ρίξει άγκυρα λίγο πριν το έμπα του Κατάστενου. Περιμένουν αρόδο  να έρθει η σειρά τους να ανεβούν στον Εύξεινο Πόντο. Το πέρασμα ενός από τους πιο δύσκολους διαύλους, με ρεύματα και απότομες στροφές, αυτό που κάποτε το ονόμασαν Συμπληγάδες Πέτρες και το διάβηκε ο Ιάσωνας με τους συντρόφους του αναζητώντας το χρυσό, του μύθου ή της πραγματικότητας, λίγη σημασία έχει, απαιτεί μέτρα ασφάλειας, ειδικούς στο τιμόνι, κανόνες και προϋποθέσεις. 

Το πέρασμα του Βοσπόρου πάντα γοήτευε αλλά έκρυβε και πολλούς κινδύνους. Τα δυστυχήματα δεν ήταν λίγα και οι πιθανότητες δεν εκμηδενίζονται. Τα καράβια περιμένουν τη σειρά τους, περιμένουν να μπουν στο Κατάστενο, να ακολουθήσουν την προδιαγεγραμμένη πορεία τους, να διασχίσουν μια στενή λωρίδα νερού μαζί με εκατοντάδες άλλα μικρά και μεγάλα πλεούμενα. Ο χρόνος αναμονής μπορεί να είναι από μερικές ώρες μέχρι και λίγες μέρες. Κουβαλούν κάθε είδους εμπόρευμα άλλοτε απλό κι  αθώο κι άλλοτε επικίνδυνο και δύσκολο. 

Τα στενά του Βοσπόρου

Περιμένουν να περάσουν ανάμεσα από δύο ακτές που κατοικούνται από εκατομμύρια κόσμου, που τα σπίτια τους ξεκινούν από τον γυαλό και φτάνουν στις κορυφές των λόφων. Περιμένουν την άδεια να ξεκινήσουν ένα ταξίδι που θα έχει επιστροφή με την ίδια πορεία. Θα φτάσουν στην Κωνστάντζα και την Οδησσό, τη Σαμψούντα και το Μπατούμι, θα ξεφορτώσουν ή θα φορτώσουν και θα επιστρέψουν και πάλι στη Μεσόγειο περνώντας από τα στενά του Βοσπόρου και του Ελλήσποντου. Το διάβα των στενών από το ’36 καθορίζεται από τη Συνθήκη του Μοντρέ αλλά και τους νόμους του κράτους στο οποίο ανήκουν. Λειτουργεί σαν μονόδρομος με τα βαπόρια άλλοτε να ανεβαίνουν κι άλλοτε να κατεβαίνουν. 

Η αναμονή λίγο πριν από την είσοδο των στενών ίσως να είναι ανάπαυλα, ίσως να είναι ξεκούραση. Ίσως όμως να κρύβει αγωνία κι άγχος για τις μέρες του ναύλου, το χρόνο που τρέχει. Μικρά και μεγάλα καράβια στέκουν ακίνητα χαρίζοντας ιδίως το βράδυ με το άναμμα των φώτων τους μοναδικές εικόνες στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Πόλης μέχρι να πάρουν την ειδοποίηση, να ανοίξουν πλώρη και να σφυρίξουν από τα φουγάρα τους χαιρετώντας την αιώνια πόλη που θα τα δεχτεί στα νερά της. 

Της Μαρίας Δήμου

Το είπαμε και το ξανά είπαμε, το καλοκαίρι στην Πόλη δεν τραβιέται! Μόνη ελπίδα ανάσας δροσιάς το βραδάκι, όταν πια ο ήλιος έχει πέσει για τα καλά και το αεράκι φέρνει λίγη από τη θαλασσινή αύρα στα σοκάκια και στις λεωφόρους. Ειδικά στα υψώματα, στις κορφές των λόφων της, η πηχτή ατμόσφαιρα της ημέρας αραιώνει, η θερμοκρασία πέφτει κι όλοι ψάχνουν μια δροσερή γωνιά για να ξεκουράσουν το κορμί και το μυαλό τους από την κούραση της ημέρας.
Εκτός όμως από τις γωνιές με τα καφέ και τις μπυραρίες, υπάρχει μια ακόμα καλύτερη ιδέα! Μια ιδέα που έχει ιστορία δεκαετιών και απλώνεται σε όλη τη μεσογειακή ακτή. Τα καλοκαιρινά βράδια, όπως τα έχουμε συνηθίσει και στην Ελλάδα, συνδέονται κι εδώ με τους όμορφους κήπους ή της αεράτες ταράτσες όπου προβάλλονται κινηματογραφικές ταινίες συνοδεία    ποπ-κορν κι αναψυκτικών και για τους πιο μερακλήδες παγωμένης μπύρας.

Τελευταία γνωρίζει και πάλι άνθιση

Τα θερινά σινεμά, αυτή η τόσο απλή αλλά και τόσο πολύτιμη απόλαυση, που συνδυάζει τον ανοιχτό έναστρο ουρανό, τη δροσιά της καλοκαιρινής νύχτας, το πράσινο και τα αρώματα των λουλουδιών με την τέχνη του κινηματογράφου, είναι μία παράδοση που μπορεί να γνώρισε δόξες και να αγαπήθηκε από εκατομμύρια ανθρώπους και να πέρασε σε παρακμή αργότερα, τελευταία γνωρίζει και πάλι μια μεγάλη άνθιση και έχει καθιερωθεί ως μια αγαπημένη διασκέδαση για παρέες και οικογένειες.
Στην Πόλη τα θερινά σινεμά, τα yazlık açık hava sineması, όπως λέγονται, υπήρχαν σε πολλές γειτονιές. Πρωτοστάτησαν το  Osmanlı Bahçesi στο Şişli και το Gülistan Gazinosu (Gallerina Gazinosu), που άνοιξε ο Hamdi Bey, ιδιοκτήτης καζίνο στο Kuşdili του Kadıköy. Ακολούθησαν θερινοί κινηματογράφοι με το όνομα κήπος, bahçe, ενδεικτικά του χώρου που τους φιλοξενούσε,  όπως Erenköy Sefa Bahçesi, Mühürdar Bahçesi, Beyazıt Bahçesi, Azak Bahçesi, Bebek Bahçesi, Beşiktaş Bahçesi, Zambaoğlu (Zamoğlu), και Çifte Saraylar Bahçesi.

Το 1969 υπήρχαν 188 θερινά σινεμά

Μέχρι το 1920, οι θερινοί κινηματογράφοι κέρδισαν το κοινό και  ιδιαίτερα στο Kadıköy και Üsküdar. Δύο θερινοί κινηματογράφοι άνοιξαν στη γειτονιά Halitağa του Kadıköy, και οι δύο σε κήπους παλιών αλλά υπέροχων αρχοντικών. Ο πρώτος ήταν ο κινηματογράφος Mısırlıoğlu, και ο δεύτερος ήταν ο κινηματογράφος Zamoğlu.
Ο αριθμός των υπαίθριων κινηματογράφων στην Κωνσταντινούπολη, που ήταν 20 το 1949, αυξήθηκε και μέχρι το 1969, υπήρχαν 188 θερινά σινεμά. Η έλευση της τηλεόρασης, του video και του διαδικτύου αργότερα οδήγησαν σε μαρασμό τόσο τους κλειστούς όσο και τους θερινούς κινηματογράφους. 
Για δεκαετίες είχε μείνει μόνο η θύμηση των καλοκαιρινών βραδιών με τις ταινίες του τουρκικού κι αμερικάνικου κινηματογράφου, με τον μπουφέ σε μια γωνιά του κήπου που προσέφερε αναψυκτικά, στραγάλια και σπόρια στο διάλειμμα της προβολής,  την αναμονή της νέας ταινίας και την παρέα που κανόνιζε από νωρίς τη συνάντηση μπροστά στην είσοδο του μοσχοβολιστού κήπου. Τούρκοι, Ρωμιού, Αρμένιοι, Εβραίοι, όλοι συμμετείχαν και γέμιζαν τους χώρους.

Σε αυλές, σε πάρκα, σε πλατείες και ταράτσες

Σήμερα και πάλι, αν και με διαφορετική μορφή, το açık hava sineması αναγεννήθηκε. Τόσο οι Δήμοι, όσο και πολιτιστικά κέντρα, ξενοδοχεία, και χώροι διασκέδασης έχουν εντάξει στο πρόγραμμά τους προβολές ταινιών σε ανοιχτούς χώρους, σε αυλές, πάρκα, πλατείες και ταράτσες. 
Έτσι από το πολυτελέστατο Peninsula Hotel  στην καινούρια παραλία του Galata Port, το Four Season πάνω στο Βόσπορο, το Swiss Hotel και το Ritz-Charlton Hotel στα υψώματα του Πέρα με πανοραμική θέα της Πόλης, μέχρι το εμπορικό κέντρο Zorlu και τον πολυχώρο Bomontiada κι από το Feshane πάνω στον Κεράτιο μέχρι το Emekli Evi στο Kaşımpaşa, όλο το καλοκαίρι οι προβολές θα χαρίσουν όμορφες βραδιές σε όσους επέλεξαν ή αναγκάστηκαν να μείνουν εντός των τειχών. Οι περισσότερες από τις προβολές είναι δωρεάν. Όσοι επιλέξουν όμως τα μεγάλα ξενοδοχεία θα απολαύσουν την άνεση και την πολυτέλεια που προσφέρουν οι χώροι τους με κέρασμα ποπ-κορν και αναψυκτικού με αντίτιμο συνήθως 20 ευρώ. Εδώ απαιτείται και κράτηση καθώς οι θέσεις είναι περιορισμένες και καλύπτονται πολύ γρήγορα. 
Θερινό σινεμά λοιπόν στην Πόλη κι η νύχτα αποκτά άλλο άρωμα κι άλλο χρώμα.

Της Μαρίας Δήμου

Καλοκαίρι, μεγάλες μέρες, ζέστη, άδειες, διακοπές! Ο κόσμος φεύγει από την Πόλη, οι δρόμοι σιγά σιγά αδειάζουν. Με το κλείσιμο των σχολείων όποιοι έχουν τη δυνατότητα αναχωρούν. Άλλοι για τα χωριά τους, άλλοι για τα εξοχικά τους, άλλοι για τις διακοπές τους. Υπάρχουν όμως κι αυτοί που μένουν ή αυτοί που επισκέπτονται την Πόλη τους καλοκαιρινούς μήνες. 

Την Πόλη που βρέχεται από τέσσερις θάλασσες. Τη Μαύρη Θάλασσα, τον Βόσπορο, τον Κεράτιο και τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Κι αν λάβουμε υπόψιν μας και την τρομακτική επέκτασή της ανατολικά, θα προσθέσουμε και τον Κόλπο της Νικομήδειας. Με τόσο νερό τριγύρω θα έλεγε κανείς πως βρίσκεται στον παράδεισο του κολυμβητή. Είναι τα πράγματα όμως έτσι;

Μάλλον δύσκολα τα πράγματα

Μάλλον θα σας απογοητεύσω! Έχοντας στα βόρεια μια κλειστή θάλασσα, τον Εύξεινο Πόντο, στον οποίο χύνονται τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ευρασίας, ο Δούναβης, ο Ντον, ο Δνείπερος, ο Άλυς και ο Σαγγάριος, που διασχίζουν πόλεις και βιομηχανικές περιοχές, με τα ελάχιστα οικολογικά στάνταρτς, με το Βόσπορο, που τον διασχίζουν καθημερινά πάνω από μια εκατοστή πλοία και με τον Κεράτιο, που μόλις πριν από λίγα σχετικά χρόνια καθάρισε από τη βαριά μόλυνσή του, καταλαβαίνετε πως τα πράγματα είναι μάλλον δύσκολα για κολύμπι. 

Πρώτη, Χάλκη, Αντιγόνη, Πρίγκηπος

Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως οι άνθρωποι εδώ δεν μπαίνουν στη θάλασσα. Γιατί και οργανωμένες παραλίες υπάρχουν και η επιθυμία για λίγη δροσιά στο θαλασσινό νερό είναι αδήριτη. Έτσι η κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών, μια παράδοση αιώνων τόσο των Ρωμιών και των Αρμενίων κυρίως στα νησιά, στην Πρώτη, στη Χάλκη, στην Αντιγόνη και την Πρίγκηπο, αλλά και των Οθωμανών με τα εντυπωσιακά γυαλιά στις ακτές του Βοσπόρου, έφτασε σήμερα να κατακλύζει όλη την ακτογραμμή εκτός των ορίων του αστικού ιστού της Πόλης ενώνοντας πια όλη την ακτογραμμή σε μια συνεχόμενη οικιστική ζώνη. 

Από Κύλα μέχρι Χιλή και Άγιο Στέφανο

Από τις αγαπημένες παραλίες παραμένουν τα Κύλα (Kylios) , η Χιλή (Şile), η Ρίβα,  στη Μαύρη Θάλασσα, το Sarıyer Altınkum στο Βόοσπορο, τα Florya κι ο Άγιος Στέφανος στην δυτικές ακτές της Θάλασσας του Μαρμαρά και φυσικά οι ακτές στα νησιά, που έχουν οργανωμένες παραλίες που συρρέει κόσμος για να δροσιστεί και να απολαύσει το μπάνιο του. 

Αν με ρωτήσετε όμως την προσωπική μου εμπειρία, θα πω πως όποιος έχει κολυμπήσει στο Αιγαίο δεν μπαίνει στα νερά εδώ. Και οι τρεις απόπειρές μου, αρχικά στη Μαύρη Θάλασσα και μετά στα νησιά, με απογοήτευσαν. Και τι κάνουμε λοιπόν τώρα; Υπάρχει και η λύση του κολυμβητηρίου για όσους επιθυμούν την άσκηση της κολύμβησης κι ας στερούνται τη χαρά και την απόλαυση του θαλασσινού νερού και του ήλιου. Αν κάποιος διαθέτει ένα καλό βαλάντιο μπορεί να επιλέξει τις πισίνες των ξενοδοχείων ακόμα και με μηνιαία συνδρομή. Για όσους όμως επιθυμούν κάτι πιο απλό και μακροχρόνιο τα κολυμβητήρια του Δήμου, που λειτουργούν όλο το χρόνο με άψογο προγραμματισμό και οργάνωση, είναι η καλύτερη λύση. Προσωπικά επέλεξα αυτό που βρίσκεται πιο κοντά μας κι έχει την ευκολότερη πρόσβαση.

Εγγραφή στην σελίδα του Μητροπολιτικού Δήμου..

Ακολουθώντας την ηλεκτρονική διαδικασία στη σελίδα του Μητροπολιτικού Δήμου (Büyük Şehir Belediyesi) όλα έγιναν με τον ευκολότερο τρόπο. Εγγραφή, πληρωμή, 200 TL για 12 επισκέψεις σε διάστημα 2 μηνών, ραντεβού σύμφωνα με το πρόγραμμα που με βολεύει. Έτσι τα μπάνια μου στην Πόλη άρχισαν εδώ κι ένα μήνα, όχι βέβαια στη θάλασσα, αλλά τουλάχιστον με τη χαλαρωτική και ενδυναμωτική συγχρόνως επαφή με το νερό. 

Καλές βουτιές σε όσους μπορούν να τις απολαύσουν στα γαλανά θαλασσινά νερά του Αιγαίου και καλά μπάνια σε μας που βουτάμε στις πισίνες!

Της Μαρίας Δήμου

Αρχές του 20ου αι. κι οι συγκρούσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δημιουργούν στρατιές ορφανών ή παιδιών που οι οικογένειές τους δεν μπορούν να τους προσφέρουν τα προς το ζειν. Τα Ορφανοτροφεία των Κοινοτήτων προσπαθούν να ανακουφίσουν τον πόνο των μικρών και μεγάλων παιδιών από όλη  την επικράτεια φιλοξενώντας τα σε διάσπαρτές δομές μέσα στην Πόλη. Κάτω από την σκέπη του Οικουμενικού Θρόνου και των Ρωμαίικων Κοινοτήτων τα ορφανά και τα άπορα παιδιά βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο. Η ανάγκη όμως πιο οργανωμένων δομών και  συγκέντρωσής τους σε ένα κεντρικό ίδρυμα για καλύτερη αποτελεσματικότητα και διοίκηση οδηγεί την Ελένη Ζαρίφη, της οικογένειας των μεγάλων ευεργετών, το 1903 στην αγορά στο όνομα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του τεράστιου ξύλινου οικήματος στην κορυφή του λόφου της Πριγκήπου.  Μόλις 2 χρόνια αργότερα, το 1905 ο μεγάλος Καππαδόκης ευεργέτης, με καταγωγή από τη Μουταλάσκη, ο Κωνσταντινοπολίτης  Συμεών Σινιόσογλου, ανακοινώνει τη χρηματοδότηση της ίδρυσης Ορφανοτροφείου Θηλέων στην Πρώτη. Το κτίριο βρίσκεται κι αυτό σε κορυφή λόφου κι ατενίζει τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Εδώ είναι κι η μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που έδωσε και το όνομά της στο λόφο. 

Ορφανοτροφείο του Σινιόζογλου

Στην κορυφή λοιπόν του λόφου του Χριστού από τις αρχές του 20ου αι. μέχρι σήμερα το πέτρινο κτίριο που στέγαζε κάποτε  Ορφανοτροφείο του Σινιόσουγλου στέκει γερό και ακλόνητο, σε αντίθεση με το ξύλινο μεγαθήριο της Πριγκήπου, που κινδυνεύει εδώ και δεκαετίες με κατάρρευση. Μέχρι το 1914 βρήκαν εδώ στέγη κορίτσια ρωμαίικων οικογενειών από κάθε σημείο της αυτοκρατορίας ενώ από 1918 μέχρι το 1924 αποτέλεσε καταφύγιο των Ρώσων προσφύγων. 

Τα νησιά αποτελούσαν ανέκαθεν τόπο παραθερισμού των κατοίκων της Πόλης. Οι θερινές κατοικίες των ευκατάστατων Ρωμιών στόλιζαν τα Πριγκηπόνησα και χάριζαν χαλάρωση και ξεκούραση μέσα στους καταπράσινους κήπους τους. Αυτό τον επίγειο παράδεισο, τον τόσο κοντινό στην πολύβουη Πόλη, μπορούσαν από το 1937 να τον μοιραστούν και τα παιδιά που δεν διέθεταν εξοχικά. Η θερινή κατασκήνωση, με την επωνυμία «Παδικαί Εξοχαί» δημιουργήθηκε για την περίθαλψη, την ψυχαγωγία και την ανάπαυση των παιδιών. Οι ιδρυτές της ήταν ο Αθανάσιος Κουκούλης, ο Αλέξανδρος Ανανιάδης, ο Δημήτριος Πλάκας και ο Δημήτριος Ζερβουδάκης, Αρχικά τα παιδιά φιλοξενήθηκαν στο Εθνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, μέχρι που το 1952 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας αποφασίζει τη μεταφορά των παιδικών κατασκηνώσεων στη Μονή του Σωτήρα και στις εγκαταστάσεις του παλαιού Ορφανοτροφείου του Σινιόσογλου. Μια καινούρια περίοδος ξεκινά καθώς οι ανάγκες κάθε εποχής διαφέρουν. 

Μαζί με τις κατασκηνώσεις των παιδιών δημιουργείται και η Στέγη Νεανίδων, που σκοπό έχει μεταξύ άλλων και να εκπαιδεύσει τα νέα κορίτσια ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τις βοηθήσουν κατόπιν στη ζωή τους.

Από Ελλάδα, Ρουρμανια και Απχαζία…

Οι παιδικές κατασκηνώσεις τα τελευταία χρόνια γνωρίζουν ιδιαίτερη άνθιση καθώς εκτός από τα ρωμιόπαιδα της Πόλης φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις τους και παιδιά και νέοι από διάφορα μέρη του κόσμου σε συνεργασία με μητροπόλεις και φορείς των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων του εξωτερικού. Έτσι φιλοξενήθηκαν νέες και νέοι από την Ελλάδα, τη Ρουμανία και την Απχαζία. Αξίζει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια η κατασκήνωση της Πρώτης φιλοξένησε και παιδιά από την Αρμενική Κοινότητα καθώς οι δικές τους γειτονικές εγκαταστάσεις κρίθηκαν ακατάλληλες στον έλεγχο αντισεισμικής προστασίας. Αυτό αποτέλεσε μια κίνηση που ικανοποίηση την Αρμενική Κοινότητα και έθεσε τα θεμέλια και για άλλες συνεργασίες.

Στον όμορφο λόφο του Χριστού στο πρώτο από τα Πριγκηπόνησα με κάθε ευκαιρία διοργανώνονται εκδηλώσεις για την ψυχαγωγία των νεαρών κατασκηνωτών αλλά και εκδρομές σε διάφορες περιοχές της Πόλης με ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Φυσικά δε λείπουν τα μπάνια στις ακτές του νησιού, τα παιχνίδια αλλά και οι στιγμές χαλάρωσης και ξεκούρασης. Με στελέχη και προσωπικό, τόσο από την Πόλη όσο κι από την Ελλάδα, στο πλαίσιο του εθελοντισμού, ένας ακόμα θεσμός της Πολίτικης Ρωμιοσύνης ανθεί.

Μαγική βραδιά στον Λόφο του Χριστού

Φέτος με πρωτοβουλία του κ. Λάκη Βίγκα ο χώρος της κατασκήνωσης εντάχθηκε στο Μουσικό Φεστιβάλ της Πόλης İstanbul Müzik Festivali και φιλοξένησε μια εκδήλωση με τους μουσικούς Çağlar Fidan, Ezgi Köker, Φωτεινή Κοκκάλακαι Νίκο Παπαγεωργίου. Η μουσική βραδιά ήταν κι αφορμή για να ανοίξουν οι πόρτες στο ευρύ κοινό και να χαρούν 500 επισκέπτες μια μαγική βραδιά στην κορυφή του Λόφου του Χριστού, στη Μονή της Μεταμόρφωσης. 

Κάτω από τη διεύθυνση του κ. Δάμωνα Κομβόπουλου οι κατασκηνώσεις βρήκαν και πάλι το σκοπό τους, που είναι η ψυχαγωγία αλλά και η δημιουργία του αισθήματος του ανήκειν στην Κοινότητα, σε έναν τόπο και σε ένα συγκρότημα εγκαταστάσεων που το ιστορικό παρελθόν παραμένει ζωντανό και αναγεννιέται με την παρουσία τόσων νέων ανθρώπων. 

Της Μαρίας Δήμου

Στο κατάμεστο  ανοιχτό θέατρο Harbiye Cemil Topuzlu χθες το βράδυ ο Κωνσταντίνος Αργυρός έγραψε ιστορία με τη συναυλία που δόθηκε για τα 150 χρόνια του Ζαππείου. 

Η συναυλία ήταν sold out και πραγματοποιήθηκε για τον εορτασμό των γενεθλίων του ιστορικού σχολείου της Πόλης και την οικονομική του ενίσχυση. Την οργάνωση της εκδήλωσης είχε αναλάβει η ρωμαίικη εταιρεία Sinkron. Πρωτεύοντα ρόλο στη διοργάνωση είχαν ο κ. Λάκης Βίγκαςκαι ο Πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας του Ζαππείου, κ. Θεόδωρος Καλαμάρης .

Η βραδιά αποτέλεσε έκπληξη για όλους καθώς κοινό και καλλιτέχνης μοιράστηκαν τον παλμό και τη συγκίνηση που δημιούργησαν τα τραγούδια με τη φωνή του αγαπημένου τραγουδιστή και η συμμετοχή του κοινού. 

Εκτός από τους Ρωμιούς που από νωρίς δήλωσαν συμμετοχή με την αγορά των εισιτηρίων τους, το ανοιχτό θέατρο γέμισε κι από Τούρκους που αγαπούν το ελληνικό τραγούδι και τον Αργυρό ιδιαίτερα.

Για άλλη μια φορά η τέχνη, η μουσική και τραγούδι, πέτυχε να ενισχύσει την Ομογένεια της Πόλης και να φέρει κοντά της το ευρύτερο τουρκικό κοινό. 

Της Μαρίας Δήμου

Οι επισκέπτες πλέον της Πόλης έρχονται για πολλοστή φορά καθώς η μαγεία που ασκεί πάνω τους η πρωτεύουσα της Βυζαντινής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τούς καλεί ξανά και ξανά σε ένα ακόμα ταξίδι επιστροφής. Έτσι πέρα από τα γνωστά και σημαντικά μνημεία και τοπόσημα, τους ναούς και τα τεμένη, τα μικρά και μεγάλα εστιατόρια και καφέ, τις αγορές και τα παζάρια, όλοι αναζητούν κάτι καινούριο ή και παλιό που θα τους ταξιδέψει στο παρελθόν και το παρόν της αγαπημένης πόλης.

Όσοι λοιπόν για μια ακόμα φορά βρεθείτε στην περιοχή του πρώτου λόφου, εκεί που δεσπόζει η Αγία Σοφία, είναι ευκαιρία να κάνετε μια βόλτα, που ξεκινά από την περιοχή του Ιπποδρόμου, αυτό που πολλοί αναφέρουν ως πλατεία του Sultan Ahmet από το ομώνυμο τζαμί, και να αναζητήσετε τα ερείπια δύο ανακτόρων, του Αντίοχου και Λαύσου. 

Αρχαιοελληνικά γλυπτά

Κλείστε τα μάτια και σκεφτείτε πως εδώ ανάμεσα στους κίονες της ροτόντας υπήρχε η πλούσια συλλογή αρχαιοελληνικών γλυπτών του Λαύσου, του ευνούχου της Αυλής του Θεοδόσιου Β' . Εδώ στέκονταν σε μία κόγχη του ανακτόρου λαμπρός ο Δίας του Φειδία από την αρχαία Ολυμπία. Εδώ και  η Αφροδίτη της Κνίδου του Πραξιτέλη. Εδώ και δεκάδες άλλα αριστουργήματα που αναπαριστούσαν θεότητες αλλά και ζώα, όλα μεταφερμένα τα χρόνια του Θεοδοσίου από κάθε σημείο της Αυτοκρατορίας. Ίσως ο Λαύσος να ήταν ο πρώτος συλλέκτης γλυπτών, αυτός που πρώτος δημιούργησε μια τόσο πολύτιμη συλλογή, που εκτίμησε την τέχνη και όχι τη λατρευτική τους αξία καθώς ο ίδιος ήταν πιστός χριστιανός.

Και μετά ακολουθείστε τις ράγες του τραμ προς το πάρκο του Gülhane. Περάστε τη μεγάλη πόρτα κι περπατήστε στους διαδρόμους του προς το Sarayburnu. Απολαύστε την ησυχία και σηκώστε τα μάτια σας για να χαζέψετε το πέταγμα των παπαγάλων. Μετά την πολυκοσμία και τη φασαρία της μεγάλης πλατείας το πάρκο του χαρεμιού του οθωμανικού ανακτόρου είναι μια απόλαυση. 

Βυζαντινά ερείπια

Στην πορεία σας προς το ακρωτήριο της ιστορικής χερσονήσου, το Sarayburnu, σας περιμένουν τα ερείπια των ελάχιστων πια ορατών βυζαντινών οικοδομημάτων. Καθώς εξ αιτίας της περίφραξης που έχει τοποθετηθεί, δε θα μπορέσετε να περιηγηθείτε ανάμεσα στους κίονες και τους εναπομείναντες τοίχους του οικοδομήματος που ονομάζεται Ορφανοτροφείου του Αγίου Παύλου, σκεφτείτε το μέγεθος και τον πλούτο της βυζαντινής πρωτεύουσας  που κάλυπτε τον πρώτο λόφο της Επταλόφου. 

Συνεχίστε την πορεία σας προς την έξοδο του πάρκου και πάρτε τη μικρή ανηφόρα που θα σας οδηγήσει στη στήλη των Γότθων. Αιώνες τώρα στην κορυφή του λόφου αυτό το ατόφιο κομμάτι μαρμάρου θυμίζει τη νίκη απέναντι στους Γότθους και το μεγαλείο της αυτοκρατορίας που απλωνόταν σε τρεις ηπείρους και κυριαρχούσε στον τότε γνωστό κόσμο. Κάτω από τις σκιερές φυλλωσιές των δέντρων μπορείτε να απολαύσετε την  ηρεμία του κήπου και φανταστείτε τα κορίτσια του χαρεμιού να βγαίνουν για τον περίπατό τους από το Harem Kapısı με τα πολύχρωμα μακριά φορέματά τους, τα αέρινα πέπλα τους και τα μεταξωτά πασουμάκια τους. Αφουγκραστείτε τα κρυφά γελάκια τους και τις τσιριχτές φωνούλες τους. Δέστε τους ευνούχους να τις περιτριγυρίζουν και τα μικρά παιδιά τους  να τρέχουν ανάμεσα στα παρτέρια με τις τουλίπες και τους πανσέδες. 

Η Πόλη ξεδιπλώνει τις ομορφιές της

Κι αφού η κούρση της ημέρας δώσει τη θέση της στη χαλαρότητα των στιγμών πάρτε και πάλι τον κατηφορικό  δρόμο για την ακτή. Εκεί σας περιμένει η μαγεία της θάλασσας, στο σημείο που ενώνουν τα νερά τους ο Βόσπορος, το Χρυσούν Κέρας και η Θάλασσα του Μαρμαρά. Κατεβείτε στη νέα παραλία που έχει διαμορφώσει ο Δήμος για να καταλάβετε τι είναι αυτό που κάνει μοναδική αυτήν την πόλη. Περπατήστε παράλληλα με τα θαλάσσια τείχη όσο αντέχετε κι αφήστε τον Λόντο ή τον Ποϊράζ να σας χαϊδέψει τα μαλλιά. Κι λίγο πριν αποκάμετε γυρίστε στη μύτη του ακρωτηρίου με το πιο ισχυρό ρεύμα των θαλασσών αυτών, στο Saray Burnu, και πιέστε έναν καφέ ή ένα τσάι με θέα που δε θα βρείτε πουθενά αλλού. Αφεθείτε στο γαλάζιο των νερών κι ακολουθείστε με τη ματιά σας τα βαπόρια που πηγαινοέρχονται ασταμάτητα. 

Η Πόλη ξέρει να χαρίζεται και να ξεδιπλώνει τις ομορφιές της σε όσους θέλουν να την ανακαλύψουν!