Ποινή φυλάκισης ενός έτους και οχτώ μηνών επιδίκασε δικαστήριο της Τουρκίας στον Ατίφ Κασάρ ο οποίος είχε σπάσει την Αυτοκρατορική Πύλη της Αγίας Σοφίας η οποία μετατράπηκε σε τζαμί τον Ιούλιο του 2020.

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι ο εισαγγελέας είχε ζητήσει μέχρι 5 χρόνια φυλάκιση για την κατηγορία της ‘καταστροφής χώρων λατρείας’, και την ‘παραβίαση των λατρευτικών χώρων.

Ο Ατίχ Κασάρ καταδικάστηκε σε φυλάκιση 1 χρόνου και 8 μηνών για το αδίκημα της ‘καταστροφής χώρων λατρείας’, ενώ αθωώθηκε για το αδίκημα της ‘παραβίασης του απαραβίαστου της κατοικίας’.

Τί είχε συμβεί;

Ο Σύλλογος Ιστορίας της Τέχνης είχε αναφέρει σε ανακοίνωσή του ότι η Αυτοκρατορική Πύλη της Αγίας Σοφίας υπέστη ζημιές από αγνώστους. Μετά το περιστατικό, η ξύλινη Αυτοκρατορική Πόρτα προστατεύτηκε με υαλοπίνακα για να αποφευχθεί οποιαδήποτε περαιτέρω ζημιά.

Στη συνέχεια ο Υπεύθυνος Διευθυντής της Αγίας Σοφίας, Τουντζάι Ραμαζάν δήλωσε ότι είχαν εξετάσει τις κάμερες και ότι ο Ατίφ Κασάρ ήταν αυτός που έσπασε την πόρτα και ότι είχαν υποβάλει καταγγελία κατά του Κασάρ εκ μέρους του ιδρύματος.

Ως μάρτυρας στο δικαστήριο κάτάθεσε ο Τουγκάι Μπενέκ , ο οποίος ήταν φρουρός της Αγίας Σοφίας το βράδυ που παραβιάστηκε η πόρτα.

Στην κατάθεσή του ο Μπένεκ είπε: «Δούλευα εκείνη τη μέρα. Καθώς έκανα περιπολία το πρωί, παρατήρησα ότι η πόρτα ήταν σπασμένη. Ανέφεραν την κατάσταση στους συναδέλφους που ήταν υπεύθυνοι για την κάμερα. Μετά την πρωινή προσευχή στις 05.29 πήγε στην απαγορευμένη πόρτα και την έσπασε. Αφού την έσπασε, ανέβηκε πάνω. Περιπλανήθηκε λίγο στους επάνω ορόφους. Ξάπλωσε για λίγο στη γωνία. Έφυγε στις 8:00 το πρωί».

«Απλώς την έσπρωξα»

Η μήνυση που κατατέθηκε κατά του Ατίφ Κασάρ, ο οποίος φέρεται να έσπασε την πόρτα, ήταν για «καταστροφή δημόσιας περιουσίας, καταστροφή χώρων λατρείας και νεκροταφείων » . Ο κατηγορούμενος Ατίφ Κασάρ δήλωσε: «Δεν τηνέσπασα. Απλώς την έσπρωξα. Υπήρχαν αλυσίδες. Αυτή η πόρτα δεν είναι μια πόρτα που μπορεί να σπάσει με ανθρώπινη δύναμη».

Ενώπιον μιας μεγάλης αποκάλυψης βρίσκονται οι Τούρκοι αρχαιολόγοι οι οποίοι ξέθαψαν την αρχαία ελληνική πόλη της Ασπένδου, δηλώνοντας ότι πλέον η Άσπενδος δεν αποτελείται μόνο από ένα αρχαίο θέατρο. Οι νέες ανασκαφές που άρχισαν το 2025 αποκάλυψαν νέα κτίρια, πλατείες και δρόμους της αρχαίας πόλης σε εξαιρετική κατάσταση καθώς και νέα πολύ ιδιαίτερα ψηφιδωτά, ένα νέο άγαλμα του Ερμή το οποίο συναρμολόγησαν, δύο κεφάλια, που πιθανότατα ανήκουν στην Αφροδίτη και στον Έρωτα. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν επίσης μέρη του σώματος που ανήκουν στην Άρτεμη και της θεάς Νέμεσις.

Μιλώντας στην Χουριέτ ο Διευθυντής Ανασκαφής της Αρχαίας Πόλης Ασπένδου Μουσταφά Μπιλγκίν είπε ότι «η Άσπενδος ξαναγεννήθηκε μετά από 6 χιλιάδες χρόνια».

Η Άσπενδος ήταν αρχαία ελληνική πόλη στην περιοχή της Παμφυλίας στη Μικρά Ασία, 40 χλμ από τη σημερινή παραθαλάσσια πόλη Αττάλεια της Τουρκίας. Αποτελούσε αποικία Ελλήνων από το Άργος που φέρεται να την ίδρυσαν περί το 1000 π.Χ. Κατά τον 5^ο αιώνα π.Χ. η Άσπενδος αποτελούσε τον σημαντικότερο κέντρο εμπορίου στην περιοχή και τη σημαντικότερη πόλη της Παμφυλίας.

Το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχαία ελληνικά θέατρα στον κόσμο. Κτίστηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ζήνωνα το 155 μ.Χ. στην ελληνιστική περίοδο και ήταν δωρεά δύο πλουσίων Ασπενδίων εμπόρων της περιοχής.

Ωστόσο σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Χουριέτ οι ανασκαφές του 2025 που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Heritage for the Future Projeck’ πουξεκίνησε το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού έχουν αναδιαμορφώσει σχεδόν πλήρως την ιστορία της Ασπένδου.

«Πρώτα ανακαλύψαμε έναν αρχαίο δρόμο»

Ο Μουσταφά Μπιλγκίν είπε: «Αυτή η ιστορική περιοχή ήταν πάντα συνδεδεμένη με το θέατρο μέχρι σήμερα. Ωστόσο, καθώς οι αρχαιολογικές ανασκαφές πήραν νέα δυναμική, συναντήσαμε μια αρχαία πόλη με υπέροχα χαρακτηριστικά. Κατά το πρώτο στάδιο των ανασκαφών, ανακαλύψαμε έναν αρχαίο δρόμο μήκους 125 μέτρων στο τμήμα μεταξύ του κέντρου της πόλης και της περιοχής όπου βρίσκονται τα δημόσια κτίρια και το θέατρο. Τα ευρήματα που ακολούθησαν μας έκαναν ακόμα πιο ενθουσιασμένους».

Όπως είπε «υπάρχει επίσης μια πόρτα που ανήκει σε αυτόν τον δρόμο που δεν ήταν ποτέ γνωστή. Βρήκαμε επίσης μια μνημειακή βρύση που συνδέεται με αυτήν την πύλη. Όταν συγκεντρώσαμε τις ανασκαφές σε αυτή την περιοχή, συναντήσαμε το άγαλμα του Ερμή, γνωστό ως αγγελιοφόρος του Δία, του κύριου θεού του Ολύμπου και του ταχύτερου των θεών. Είχαμε βρει παλαιότερα αγάλματα του Δία και της Αφροδίτης σε αυτή την περιοχή. Σύμφωνα με την εκτίμησή μας, τα αγάλματα που βρήκαμε κοσμούσαν την πρόσοψη της μνημειακής πύλης και της κρήνης».

Ερμής, Αφροδίτη, Έρωτας…

«Στην περιοχή που βρέθηκε ο Ερμής, αποκαλύφθηκαν άλλα δύο κεφάλια, που πιθανότατα ανήκουν στην Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα και την ομορφιά, και στον Έρωτα, τον θεό της αγάπης. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν επίσης μέρη του σώματος που ανήκουν στην Άρτεμη, γνωστή ως θεά του κυνηγιού, της ερημιάς, των άγριων ζώων και της φύσης στη μυθολογία, και της θεάς Νέμεσις, που ερμηνεύεται ως σύμβολο της δικαιοσύνης, της ισορροπίας, της μοίρας και της εκδίκησης. Ο Ερμής είναι ένα πολύ δημιουργικό έργο. Είναι προφανές ότι το έφτιαξε ένας δεξιοτέχνης. Ένα από τα σπάνια αγάλματα αυτής της περιοχής.

Το άγαλμα του Ερμή, το οποίο ανακαλύφθηκε σε κομμάτια στην Άσπενδο την περασμένη εβδομάδα, συναρμολογήθηκε σε ένα ενιαίο κομμάτι.

Ωστόσο, υπήρξαν εξελίξεις σε πρόσφατες ανασκαφές που μας ενθουσιάζουν ακόμη περισσότερο. Οι αρχαίες πόλεις περιέχουν ερείπια που προκλήθηκαν με τα χρόνια. Γι' αυτό δεν μπορούμε να δούμε καμία αρχαία πόλη όπως φαινόταν εκείνη την εποχή. Η Άσπενδος φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ. Γιατί καθώς κάνουμε ανασκαφές βλέπουμε πόσο καλή είναι η κατάσταση των κτιρίων της πόλης. Ορισμένες προσόψεις των κτιρίων είναι εντελώς όρθιες. Ορισμένα καταστήματα είναι ανέπαφα στον 2ο και στον 3ο όροφο. Υπάρχουν σπάνια παραδείγματα που έχουν διασωθεί ως εδώ.

Βρέθηκε νέα πλατεία

Ο Μουσταφά Μπιλγίν αποκλαλυψε ακόμη: «Έχουμε πρόσβαση σε πολύ ιδιαίτερα ψηφιδωτά που προς το παρόν μοιραζόμαστε μόνο με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Πρόκειται για πολύ ποιοτικά και λεπτεπίλεπτα έργα. Θέματα που θα δημιουργήσουν πολύ θόρυβο. Βρήκαμε μια ρωμαϊκή βίλα που είναι ανέπαφη στο επίπεδο του 3ου ορόφου. Είμαστε ενώπιον μιας νέα πρόκλησης. Είναι μια τεράστια περιοχή, οι κολώνες είναι στη θέση τους. Όταν στηθεί αυτό το μέρος, θα μπορείτε να περιηγηθείτε στα κτίρια και να δείτε όλα τα χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου. Άρα η Άσπενδος δεν θα είναι απλώς ένα θέατρο».

Ένα μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή, τα κεφάλια της Αφροδίτης και του Έρωτα και κομμάτια αγαλμάτων της Άρτεμης και της Νέμεσης αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές στην αρχαία ελληνική πόλη της Άσπενδου, στα παράλια της Μικράς Ασίας, σύμφωνα με πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Χουριέτ. Ο Τούρκος Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νούρι Ερσόι ανακοίνωσε την ανακάλυψη λέγοντας: «Φιγούρες θαμμένες για αιώνες στην Άσπενδο, τον σιωπηλό μάρτυρα του χρόνου, ήρθαν στο φως».

Το άγαλμα του Ερμή

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα νέα αγάλματα βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές του 2025 στην Αρχαία Πόλη της Άσπενδου, που αποτελούν μέρος του έργου «Κληρονομία του Μέλλοντος» που πραγματοποιήθηκε από το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού . Το άγαλμα του Ερμή αποκαλύφθηκε ανάμεσα στα ερείπια της μνημειακής κρήνης (νυμφαίων) που βρίσκεται στη νότια πτέρυγα της πύλης εισόδου στα ανατολικά της Οδού Θεάτρου.

Το άγαλμα απεικονίζεται με ένα χρηματοκιβώτιο στο δεξί του χέρι και ένα κερύκειο στο αριστερό, μαζί με τον μανδύα του να κρέμεται από τον ώμο του. Δίπλα στο αριστερό του πόδι φαίνεται η μορφή ενός κριαριού με το κεφάλι στραμμένο στον Ερμή. 
Το άγαλμα, το οποίο αποκαλύφθηκε σε κομμάτια κατά τις ανασκαφές, συναρμολογήθηκε στην αποθήκη του ανασκαφικού σπιτιού και αξιολογήθηκε στο σύνολό του. Το έργο, που φτάνει σε συνολικό ύψος τα 1,65 μέτρα συμπεριλαμβανομένου του βάθρου του, χρονολογείται στα τέλη 2ου αι. μ.Χ. με αρχές τρίτου αιώνα μ.Χ. ως προς τα υφολογικά του χαρακτηριστικά.

Άρτεμης, Αφροδίτη και Θεός του Έρωτα

Κατά τις ανασκαφές του 2024, μέρη σώματος που πιστεύεται ότι ανήκουν στην Άρτεμη, τη θεά του κυνηγιού, της άγριας ζωής, των ζώων και της φύσης, και της Νέμεσις, το σύμβολο της δικαιοσύνης, της ισορροπίας, της μοίρας και της εκδίκησης, αποκαλύφθηκαν επίσης στην ίδια περιοχή. 
Στην ίδια περιοχή αποκαλύφθηκαν επίσης κεφάλια που πιστεύεται ότι ανήκουν στην Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα και της ομορφιάς, και στον Έρωτα, τον θεό της αγάπης.

Αντιδράσεις προκαλεί στην Τουρκία η μετατροπή ιστορικής στέρνας 1500 χρόνων σε κέντρο SPA (μασάζ) από ξενοδοχείο 5 αστέρων που βρίσκεται δίπλα στην Αγία Σοφία. Οι τουρκικές αρχές κινητοποιήθηκαν.
Η επιχείρηση που μετέτρεψε την ιστορική στέρνα σε κέντρο SPA αναφέρει στη δική της προώθηση ότι η στέρνα είναι 1.500 ετών και ότι δεν υπάρχει άλλο παρόμοιο κέντρο SPA πουθενά αλλού στον κόσμο. 

«Τα αρχοντικά της Αγίας Σοφίας φιλοξενούν…»

Οι πληροφορίες στην ενότητα «Σχετικά με εμάς» στον επίσημο ιστότοπο του κέντρου έχουν ως εξής:
«Αν θέλετε να ζήσετε μια μοναδική απόλαυση σπα σε μια μαγική ατμόσφαιρα, επιλέξτε μας. Στην καρδιά του Σουλταναχμέτ, τα αρχοντικά της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη φιλοξενούν, ένα σύγχρονο κέντρο SPA μέσα σε μια ιστορική στέρνα 1.500 ετών.
Ένα μοναδικό κέντρο που παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες. Πολλές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου προσφέρονται εδώ. Οι θεραπείες μασάζ επικεντρώνονται στην αρμονία του πνεύματος, του σώματος και του νου. Εξωτικά μασάζ Κεντρικής Ασίας εφαρμόζονται από επαγγελματικές ομάδες.
Προσφέροντας 13 διαφορετικά πακέτα μασάζ και περιποίησης, τα πακέτα Άπω Ανατολής, Σουηδίας, αρωματοθεραπείας, κεριού, σουλτάνου, μασάζ με ζεστές πέτρες και sihr-i sarnıç θεραπεία ζεύγους είναι από τις πιο προτιμώμενες θεραπείες»

Ζητήθηκε να αρθούν οι ατασθαλίες

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι από τους ελέγχους που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώθηκε ότι η στέρνα ανήκει σε ίδρυμα, ότι είναι δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Διαπιστώθηκε ότι παρέμεινε εντός του πεδίου εφαρμογής του Αστικού Αρχαιολογικού Χώρου και της Πλατείας Σουλταναχμέτ.
Αποκαλύφθηκε ότι έγιναν παράνομες προσθήκες και ότι με απόφαση του Δ.Σ. στις 15 Νοεμβρίου 2022 ζητήθηκε να αρθούν οι ατασθαλίες εντός 6 μηνών υπό την επίβλεψη της αρμόδιας διοίκησης. Ωστόσο, παρόλα αυτά, η εταιρεία δεν προέβη σε καμία ενέργεια. Με απόφαση του ΔΣ της 26ης Δεκεμβρίου 2023, αποφασίστηκε η άσκηση ποινικής μήνυσης, η άρση των παρατυπιών και η υποβολή των έργων αποκατάστασης.
Η Περιφερειακή Διεύθυνση Ιδρυμάτων, από την άλλη, ανέφερε σε έρευνά της ότι αφού μόνο το 1/10 της στέρνας ανήκει στη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων, δεν μπορούν να αρθούν οι ατασθαλίες.

Χωρίς άδεια λειτουργίας

Μετά τις παρατυπίες που δεν διορθώθηκαν λόγω των μειοψηφικών μετοχών των ιδρυμάτων, στις 31 Δεκεμβρίου 2024 ζητήθηκε από τον Δήμο Φατίχ να δηλώσει με σαφήνεια ποιες ήταν οι παρατυπίες στην εν λόγω ιστορική και καταγεγραμμένη δεξαμενή και να υποβάλει τα εγκεκριμένα έργα. Ο Δήμος Φατίχ έκανε τις ακόλουθες παρατηρήσεις στην έρευνά του μετά από αίτημα της Διεύθυνσης του Διοικητικού Συμβουλίου:
Υπάρχει μια γυάλινη προσθήκη δίπλα στην είσοδο των καταχωρημένων κατασκευών στέρνας και κελαριού,
υπάρχει μια πισίνα βάθους 120 εκ. στο επάνω επίπεδο με σχέδιο που μοιάζει με τζακούζι και 2 κολώνες σε αυτό το τμήμα, και υπάρχουν χώροι αλλαγής καμπίνων, μασάζ, σάουνας και χαμάμ στο κάτω επίπεδο.
Έγινε γνωστό ότι η ιστορική στέρνα 1.500 ετών, η οποία έχει σχεδόν 60 ιδιοκτήτες μαζί με την κληρονομιά, είναι χωρίς άδεια . Η επιχείρηση, η οποία δεν είχε άδεια λειτουργίας και κατέστρεψε την ιστορική δομή, ζήτησε φορολογική απαλλαγή στις 27 Νοεμβρίου 2024. Ωστόσο, το αίτημα αυτό απορρίφθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Μουσείων, η οποία αποφάσισε να το αξιολογήσει μετά την άρση των παρατυπιών στη στέρνα.

Η Κοινότητα του Μεγάλου Ρεύματος στην Κωνσταντινούπολη ξεκινά μαθήματα παραδοσιακών χορών για ενήλιξες κάθε Τετάρτη στις 6-7 από τις 19 Φεβρουαρίου. «Τα μαθήματα απευθύνονται σε όσους θέλουν να γνωρίσουν και να διατηρήσουν την πλούσια χορευτική μας παράδοση», αναφέρει η κοινότητα του Μεγάλου Ρεύματος, μια από τις μεγαλύτερες κοινότητες της ομογένειας της Κωνσταντινούπολης.
Τα μαθήματα με τίτλο «Ελάτε να χορέψουμε μαζί» θα παραδίδονται στην αίθουσα εκδηλώσεων της Κοινότητας Παμμεγίστων Ταξιαρχών με καθηγήτρια την κ. Έλλη Τσιρανίδου. Για πληροφορίες στο τηλέφωνο 0505-4959131.

Στη Σμύρνη στις 15 Ιανουαρίου του 1906 γεννήθηκε ο διασημότερος «κροίσος» του 20ου αιώνα, Αριστοτέλης Ωνάσης, του οποίου το όνομα έγινε συνώνυμο του πλούτου σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ο Έλληνας εφοπλιστής ήταν ένας από τους πιο επιτυχημένους εφοπλιστές του κόσμου. Το μεγαλύτερο στοίχημα με τον εαυτό του ήταν πως κατάφερε να στήσει από το μηδέν έναν στόλο από πετρελαιοφόρα και φορτηγά, που χαρακτηρίστηκε μεγαλύτερος από τους εθνικούς στόλους πολλών κρατών. 

Γιος πλούσιου καπνέμπορου

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης γεννήθηκε στη Σμύρνη, σε σχετικά εύπορη για την περιοχή και την εποχή εκείνη οικογένεια. Ήταν το δεύτερο παιδί των γονιών του. Είχε προηγηθεί η Άρτεμις, δυο χρόνια πριν.
Ο πατέρας του Σωκράτης Ωνάσης ήταν ένας από τους πλουσιότερους καπνέμπορους και επιχειρηματίες της Σμύρνης. Η μητέρα του Πηνελόπη Δολόγλου παντρεύτηκε στα 17 της χρόνια, αλλά πέθανε νέα στα 33 της. Έξι μήνες μετά, ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε την Ελένη, από την οποία ο Αριστοτέλης απέκτησε δύο αδελφές, τη Μερόπη και την Καλλιρρόη.
Η γιαγιά του, Γεσθημανή, ήταν πολύ θρήσκα και ονειρευόταν για τον εγγονό της να γίνει παπάς. Από μικρός ήταν παπαδάκι και του άρεσε να μαθαίνει απ’ έξω τους βυζαντινούς ψαλμούς. Ξεστράτισε, όμως, ως μαθητής, παρότι φοίτησε στα καλύτερα σχολεία.

Έλεγε ψέματα για πλάκα

Μεγαλώνοντας έκανε ένα ελκυστικό κορμί, που το επεδείκνυε με καμάρι στα κορίτσια. Είχε δύναμη, τόλμη, διασυνδέσεις και λεφτά… Δωροδοκούσε τους υπαλλήλους των σχολείων του, αγόραζε τσιγάρα που τα κάπνιζαν με τους φίλους του, καβγάδιζε συχνά κι έλεγε ψέματα για πλάκα. Όμως, ήταν αγαπητός για τα ελαττώματα και τις απερισκεψίες του, το πνεύμα του και φυσικά τα χρήματά του. Ήταν τακτικός πελάτης σε οίκο ανοχής και είχε τις πρώτες του εμπειρίες από τη δασκάλα του των γαλλικών, την πλύστρα της οικογένειάς του και μια παντρεμένη Τουρκάλα.

Η Μικρασιατική Καταστροφή

Με τη Μικρασιατική καταστροφή, ο πατέρας του βρέθηκε στη φυλακή. Η επιχείρησή τους περιήλθε στα χέρια των Τούρκων και η αποθήκη τους κάηκε. Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο Αριστοτέλης αποφάσισε να ξενιτευτεί για να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη για εκείνον και την οικογένειά του.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά που γίνεται στον Αριστοτέλη Ωνάση στο βιβλίο ο «Χαμένος Παράδεισος» του Τζάιλς Μίλτον (εκδόσεις Μίνωας), μια από τις πιο εμπεριστατωμένες μελέτες για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
«Στις 9 Σεπτεμβρίου, η Σμύρνη έπεφτε στα χέρια του Κεμάλ. Από εκείνη την ημέρα, όσοι Ελληνες δεν κατάφερναν να φύγουν είχαν τον δικό τους σταυρό να κουβαλήσουν. Ανάμεσά τους κι ένας από τους διασημότερους Ελληνες του 20ού αιώνα, ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Με τον πατέρα του Σωκράτη κρατούμενο σε φυλακή στην τουρκική συνοικία της Σμύρνης, τον αγαπημένο του θείο Αλέξανδρο απαγχονισμένο στον Κασαμπά, ο 18χρονος Αριστοτέλης παρέμενε στην οικογενειακή βίλα στο Καρατάς. 

Το χρηματοκιβώτιο μέσα στη πύρινη λαίλαπα

Οι Τούρκοι είχαν επιτάξει το σπίτι και ο Αριστοτέλης συνέχιζε να μένει εκεί γιατί είχε πείσει τους απρόσκλητους ενοίκους ότι ήταν ο μόνος που μπορούσε να επισκευάζει το ιδιόρρυθμο σύστημα θέρμανσης και τα υδραυλικά, ενώ μέσω των επιχειρηματικών επαφών του πατέρα του είχε πρόσβαση σε κυλίνδρους γραμμοφώνων τελευταίας τεχνολογίας, όπως και στα καλύτερα πούρα και ουίσκι. Ολα ήταν ένα μεγάλο, έξυπνο ψέμα που του έδωσε χρόνο, καθώς και μια πολύτιμη στρατιωτική άδεια διέλευσης, χάρη στην οποία κατάφερε να επισκεφτεί τον πατέρα του αλλά και τα πυρπολημένα κεντρικά γραφεία της οικογενειακής επιχείρησης. Ο Σωκράτης Ωνάσης πίστευε ότι εκεί τα βαριά μεταλλικά χρηματοκιβώτια με τα πολλά τουρκικά χαρτονομίσματα μπορεί και να είχαν γλιτώσει από την πύρινη λαίλαπα. Και είχε δίκιο.
Ο μικρός Αριστοτέλης έχωσε στο σακάκι, στο πουκάμισο και στο παντελόνι του όσο περισσότερα χαρτονομίσματα μπορούσε. Χάρη σε αυτά απελευθερώθηκε ο πατέρας του και οργάνωσε τη δική του διαφυγή με το αμερικανικό πλοίο ‘Εντσαλ’.

Επέστρεψε στη Σμύρνη το 1955

O Aριστοτέλης Ωνάσης επέστρεψε στη Σμύρνη το 1955. Η οικογενειακή έπαυλη είχε καταληφθεί από μια οικογένεια Τούρκων οι οποίοι τον προσκάλεσαν να περάσει μέσα. Ο Ωνάσης έμεινε άναυδος βρίσκοντας τα δωμάτια ακόμη επιπλωμένα με τα αντικείμενα της παιδικής του ηλικίας».

Σήραγγες, κελάρια, διάδρομοι και έναν υπόγειο τάφο με τρία δωμάτια της Αγίας Σοφίας θα ανοίξουν στους επισκέπτες μετά από εργασίες καθαρισμού σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Σε δήλωση για τις εργασίες καθαρισμού και αποκατάστασης που πραγματοποιεί η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων, το μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Αγίας Σοφίας, καθηγητής Χασάν Φιράτ Ντικέρ είπε ότι πραγματοποίησαν μια μελέτη αρχιτεκτονικής οπτικοποίησης των υπόγειων κατασκευών της Αγίας Σοφίας πριν από περίπου 5 χρόνια.

Ένα χρόνο οι εργασίες

Ο Ντικέρ είπε ότι θα ξεκινήσουν τον καθαρισμό των υπόγειων κατασκευών, όπου γίνονται μελέτες οπτικοποίησης, με την υποστήριξη του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι και του Γενικού Διευθυντή Ιδρυμάτων Σινάν Ακσού. «Έτσι, στο υπόγειο θα παρουσιαστούν στο κοινό ομορφιές της Αγίας Σοφίας και αρχαιολογικά ευρήματα, που έχουν παραμεληθεί επί αιώνες», ανέφερε.

Σύμφωνα με τον Ντικέρ υπάρχουν υπόγειες κατασκευές γύρω από την Αγία Σοφία, μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται σήραγγες, κελάρια και τάφοι και ότι όλες αυτές οι κατασκευές θα καθαριστούν με τις εργασίες που προγραμματίζονται να διαρκέσουν ένα χρόνο.
Όπως είπε οι μελέτες θα τραβήξουν την προσοχή της τουρκικής και της παγκόσμιας κοινής γνώμης. «Με αυτή τη μελέτη θα εξεταστούν προσεκτικά υπό την επίβλεψη των αρχαιολόγων της Αγίας Σοφίας τα σημείια που μπορούν να ρίξουν φως στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης. Είναι πολύ σημαντικό και πολύτιμο που έρχεται στο φως», είπε.

Παλαιότερος και από 1500 χρόνια ο τάφος

Ο Ντικέρ δήλωσε ότι τα τμήματα κάτω από την κλειστή αυλή είναι της ίδιας ηλικίας με την Αγία Σοφία, δηλαδή 1.500 ετών, και ότι η περιοχή του τάφου θεωρείται παλαιότερη από τη σημερινή κατασκευή.
«Πιστεύω ότι η καθαριότητα αυτών των υπόγειων κατασκευών θα είναι πολύ σημαντική για την άνεση του σημερινού κλιματισμού της Αγίας Σοφίας και την ευκολότερη αναπνοή. Αυτή θα είναι μια πολύ πιο ολοκληρωμένη και μακροπρόθεσμη μελέτη από οποιαδήποτε άλλη που έχει γίνει στο παρελθόν. Ο καθαρισμός των υπόγειων κατασκευών ενός πολύ σημαντικού έργου όπως η Αγία Σοφία θα προσφέρει ολοκαίνουργια οφέλη στην Κωνσταντινούπολη. Η επαναφορά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην ατζέντα θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του ενδιαφέροντος και της αγάπης για την Αγία Σοφία».
Όπως είπε στην Αγία Σοφία εκτελείται το μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης στην ιστορία της Δημοκρατίας της Τουρκίας και είπε ότι είναι ευχάριστο που δεν γίνεται μόνο η ανωδομή αλλά και η υποδομή.

Ο τρούλος της  Αγία Σοφία θα αποσυναρμολογηθεί για αποκατάσταση, μεταδίδουν τουρκικά μέσα ενημέρωσης επισημαίνοντας ότι οι εργασίες θα ξεκινήσουν τον Μάρτιο – Απρίλιο χωρίς να ενοχλούνται οι επισκέπτες.

 Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Αναντολού, στο πλαίσιο των εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης που εκτελούνται από τη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, γίνεται και αποκατάσταση του τρούλου της Αγίας Σοφίας. Σε δηλώσεις του, στο Αναντολού ο καθηγητής Ahmet Güleç, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής για την αποκατάσταση του μνημείου δήλωσε ότι «η κάτω πλευρά του τρούλου είναι καλυμμένη με ψηφιδωτά, γεγονός που δημιουργεί μεγάλες δυσκολίες δομικής παρέμβασης. Επομένως, οι επεμβάσεις θα γίνουν από το εξωτερικό του τρούλου ο οποίος θα αποκατασταθεί, με τους σχετικούς σχεδιασμούς να βρίσκονται στο στάδιο ολοκλήρωσης. Μετά την έγκριση, εξετάζεται το ενδεχόμενο να τοποθετηθεί στο πάνω μέρος μια δομή οροφής που θα προστατεύει τον τρούλο. Επί του παρόντος γίνονται λεπτομερείς υπολογισμοί, ώστε  όταν ανοίξουμε τον θόλο, οι παρεμβάσεις  να πραγματοποιούνται χωρίς να επηρεάζονται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες, τη βροχή, το χιόνι και το νερό με χρονοδιάγραμμα έναρξης περί τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο». Ο Τούρκος καθηγητήςεπισήμανε ότι  όλες οι εργασίες συντήρησης και επισκευής θα πραγματοποιηθούν χωρίς να ενοχλούνται οι επισκέπτες και οι πιστοί που εισέρχονται στην Αγία Σοφία».

Ερευνώνται οι ιδιότητες υλικών Αγίας Σοφίας

Σύμφωνα με το Αναντολού, αποτέλεσμα των συνεδριάσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Επιστημονική Επιτροπή, συζητήθηκαν ολιστικά οι διαδικασίες του δεύτερου σταδίου και καταρτίστηκε η περαιτέρω πορεία του προγράμματος των εργασιών. 

Ο καθηγητής Ahmet Güleç, είπε ότι συνεχίζονται οι μελέτες για να εξεταστούν οι ιδιότητες των υλικών του βόρειου και ανατολικού τοίχου της Αγίας Σοφίας. «Ξεκινήσαμε αναλύσεις για το σκοπό αυτό. Έγινε κατανοητό ότι ορισμένα από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την επισκευή ήταν με βάση το τσιμέντο. Ήταν ήδη γνωστό, αλλά επιβεβαιώθηκε από τις αναλύσεις και ξεκίνησε η αφαίρεση αυτών των τμημάτων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας τοποθέτησης των σκαλωσιών, έγινε  λήψη δειγμάτων για ανάλυση. Οι αρχιτέκτονες και οι ιστορικοί τέχνης είχαν κάνει μια ανάλυση της περιόδου σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν δια ζώσης ή από γραπτά κείμενα και πηγές. Προσπαθούμε να την επιβεβαιώσουμε και έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο ως προς αυτό. Χρειάζεται πολύς χρόνος καθώς γίνονται πολλές αναλύσεις στο κεντρικό εργαστήριο του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Αξιολογούμε από κοινού τα αποτελέσματα και προσπαθούμε να αποκαλύψουμε ό,τι είναι άγνωστο σχετικά με το πού και πότε κατασκευάστηκε τι, κατά τις διάφορες ιστορικές περιόδους».

 Παρέμβαση σε δύο προσόψεις

Ο καθηγητής Güleç έδωσε επίσης τις πληροφορίες σχετικά με το κονίαμα και τον σοβά που θα χρησιμοποιηθεί στην πρόσοψη όσον αφορά την επισκευή: «Οι αναλύσεις των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν στα τμήματα που πρόκειται να αρμολογηθούν συνεχίζονται. Η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων συντονίζει άρτια την πορεία εργασιών χωρίς βιασύνη, ώστε να αποφευχθεί η επανάληψή τους και να μην διπλασιαστεί ο χρόνος τους.  Επί του παρόντος, η φάση παρέμβασης πρόκειται να ολοκληρωθεί σε δύο προσόψεις. Για κάθε περίοδο προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα κατάλληλα υλικά. Γνωρίζουμε πλέον ότι «τα τσιμεντοειδή υλικά βλάπτουν», κάτι  που δεν ήταν γνωστό κατά τις εργασίες αποκατάστασης  στο παρελθόν. Εμείς προσπαθούμε να ενεργούμε σύμφωνα με τις σημερινές συνθήκες, τις γνώσεις και τις αρχές μας. Βάσει των στοιχείων που έχουμε στη διάθεσή μας και των εξετάσεων στην επιφάνεια του τοίχου της Αγίας Σοφίας, έχουμε αποφανθεί ότι  δεν είναι σοβατισμένος αλλά αρμολογημένος. Σε γενικές γραμμές, θα προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε όποιο κονίαμα χρησιμοποιείται ως αρμολόγημα. Αλλά όταν μιλάμε για σοβά, αναφερόμαστε σε εκείνον το σοβά που χρησιμοποιούσαν οι Οθωμανοί και επιθυμούμε να τον χρησιμοποιήσουμε με τρόπο που θα τον κάνει πιο ανθεκτικό στις σημερινές συνθήκες».

«Ξεκινάμε από τον τρούλο»

Κλείνοντας ο καθηγητής επισήμανε: «Αναφορικά με το πρόγραμμα εργασιών στην Αγία Σοφία, προβλέπεται η εκκίνηση εργασιών από το ανώτερο μέρος του μνημείου δηλαδή τον κύριο τρούλο με πορεία προς τα κατώτερα μέρη του. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν μελέτες ανίχνευσης του μολύβδινου καλύμματος του κύριου τρούλου και των υποστρωμάτων του. Ως αποτέλεσμα των ανωμαλιών που παρατηρήθηκαν στην υφή του μόλυβδου, προβλέπεται η αφαίρεση ολόκληρου του μολύβδινου καλύμματος με απόφαση της Επιστημονικής Επιτροπής, ο προσδιορισμός της τρέχουσας κατάστασης στην επιφάνεια του θόλου και η εκτέλεση εργασιών ενίσχυσης, εάν είναι απαραίτητο, στο πλαίσιο των στατικών αναλύσεων. Στη συνέχεια, θα επαναληφθούν οι εφαρμογές ειδικών σοβάδων, όπου απαιτείται, και θα επισκευαστεί το μολύβδινο κάλυμμα. Οι όψεις του κτιρίου διαθέτουν τόσο επιχρισμένες περιοχές όσο και επιφάνειες προσόψεων από τούβλα και πέτρα. Αποφασίστηκε η απόξεση των σοβάδων στις  προσόψεις και τους μιναρέδες του μνημείου, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί από τις αναλύσεις ως μη αυθεντικές. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι εργασίες ξεκίνησαν και η απόξεση ολοκληρώθηκε στη βόρεια πρόσοψη ενώ συνεχίζονται στην ανατολική πρόσοψη. Έχει αποφασιστεί  η τεκμηρίωση των ευρημάτων μετά την απόξεση και τον καθαρισμό των αρμών. Πραγματοποιούνται ψηφιακές μετρήσεις σε όλες τις προσόψεις και ετοιμάζονται εκθέσεις σχετικά με τα ευρήματα».