Νέος σάλος στην Τουρκία – Αντιδράσεις για νομοσχέδιο που «αφαιρεί» από τον Δήμο Κωνσταντινούπολης ιστορικά μνημεία και πολιτιστικά κέντρα

Σάλο προκαλεί στην Τουρκία το νέο νομοσχέδιο για τα Βακούφια, το οποίο, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, ανοίγει τον δρόμο για να περάσουν ιστορικά κτίρια και πολιτιστικοί χώροι της Κωνσταντινούπολης από τον Μητροπολιτικό Δήμο (İBB) σε φιλοκυβερνητικά ιδρύματα.

Η αντιπολίτευση μιλά για «νόμο-αρπαγή», κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι επιχειρεί μεταφορά περιουσίας επειδή «έχασε τους μεγάλους δήμους».

Πολιτική καταιγίδα μετά την υπόθεση Ιμάμογλου

Η ένταση έρχεται μετά την καταδίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου, με την αντιπολίτευση να κάνει λόγο για «δεύτερο πλήγμα» στην αυτοδιοίκηση της Κωνσταντινούπολης.

Το νομοσχέδιο ήδη πέρασε τις τρεις πρώτες του διατάξεις, προκαλώντας οργή στις δημοτικές αρχές της πόλης.

«Οι δήμοι χάνουν τα δικαιώματά τους – η δημόσια περιουσία παραδίδεται σε ημέτερους», δήλωσε ο βουλευτής Μπουλέντ Καγιά, ενώ ο Ομέρ Καρακάς (Καλό Κόμμα) έκανε λόγο για «ξεπούλημα του πλούτου του λαού».

Η βουλευτής του CHP Μουζεγιέν Σεβκίν προειδοποίησε ότι «εκατοντάδες χώροι που αναζωογόνησαν οι δήμοι για τον λαό, θα καταλήξουν σε ιδρύματα προσκείμενα στην κυβέρνηση».

Ακόμη και η “Μέδουσα” στο στόχαστρο!

Ανάμεσα στα μνημεία που αλλάζουν χέρια βρίσκονται:

• το Υδραγωγείο (Yerebatan Sarnıcı), με τις διάσημες κεφαλές της Μέδουσας,
• το Artİstanbul Feshane,
• οι Βιβλιοθήκες Προβλήτας Μπεσίκτας και Καντίκιοϊ,
• ο Κινηματογράφος Μπεϊόγλου,
• η Προβλήτα στο Μόδι (Moda İskelesi).

Σύμφωνα με την αντιπολίτευση ο Υδραγωγείο, που κατασκευάστηκε το 526–527 μ.Χ. επί Ιουστινιανού, αναδείχθηκε ξανά σε πολιτιστικό θησαυρό χάρη στα έργα του Δήμου. Οι βάσεις κιόνων με τα ανάποδα κεφάλια της Μέδουσας παραμένουν το σύμβολο του χώρου — σύμφωνα με τη μυθολογία, το βλέμμα της μετέτρεπε σε πέτρα όποιον την κοίταζε.

«Πεσκέσι στους ημέτερους» – Οργισμένη η αντιπολίτευση

Η αντιπολίτευση μιλά για «γύψωμα της αυτοδιοίκησης», υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να πάρει πίσω όσα έχασε στις κάλπες.

«Η εξουσία έχασε τους δήμους και τώρα κάνει μεταβίβαση ιδιοκτησίας», σχολίασε δηκτικά ο Καγιά, ενώ ο Καρακάς κάλεσε το κυβερνών κόμμα να «σταματήσει να χαρίζει τη δημόσια περιουσία».

Τι γράφουν τα αντιπολιτευτικά τουρκικά ΜΜΕ

Η Sözcü τιτλοφορεί το θέμα «Medusa’ya da göz diktiler» («Έβαλαν στο μάτι και τη Μέδουσα»), κάνοντας λόγο για «νομοθετικό πραξικόπημα».

Η BirGün και η OdaTV αναφέρουν ότι το σχέδιο αφορά τουλάχιστον 200 ακίνητα μόνο στην Κωνσταντινούπολη.

Η τζαζ συνάντησε τη γαστρονομία στα Πριγκιπόννησα! Το 3ο Φεστιβάλ ‘Νησιά και Τζαζ’, που έγινε από 19 έως 21 Σεπτεμβρίου, ταξίδεψε φέτος το κοινό με θέμα «Γεύσεις που μένουν στο στόμα και στη μνήμη».

Η İBB Kültür έστησε μια τριήμερη γιορτή σε Πρίγκηπο Χάλκη και στο πλοίο Πασάμπαχτσε, με συναυλίες, μεζέδες, κρασί και… ιστορίες της θάλασσας! Το φεστιβάλ, που κέρδισε και το βραβείο «Καλύτερο Μουσικό Φεστιβάλ» από το Ραδιόφωνο Μπογάζιτζι κατάφερε να ενώσει τον ήχο του σαξοφώνου με τα αρώματα του ούζου και της σαρδέλας.

 Όλα για τη Γεύση και τη Συνύπαρξη

Στα πάνελ με τίτλους όπως «Οι Γεύσεις της Συνύπαρξης» και «Μεζές και Ψάρια – Μια Παράδοση των Νησιών», σεφ, δημοσιογράφοι και λάτρεις της κουζίνας μίλησαν για τις ξεχασμένες συνταγές των Πριγκιποννήσων και την πολυπολιτισμική τους ταυτότητα.

Η συγγραφέας ΜαίρηΤσεβίκ Συμεωνίδης, ο Ριζά Σονμέζ και ο Αντίλ Μπαλί διηγήθηκαν νοσταλγικές ιστορίες εκεί όπου η γεύση έγινε μνήμη και η μουσική ταξίδι.

Ανάμεσα σε ρυθμούς swing και μυρωδιές από φρεσκοψημένο ψάρι, το “Τζαζ στα Νησιά” απέδειξε για άλλη μια χρονιά ότι τα Πριγκιπόννησα ξέρουν να ζουν με ρυθμό, πάθος και… καλή όρεξη!

Της Μαίρης Τσεβίκ Συμεωνίδου

Μια γυναίκα από την Ίμβρο, με τη δύναμη της ψυχής και τη γεύση της νοσταλγίας, κατάφερε να γράψει ιστορία στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Από το ταπεινό μαγαζάκι των Ταταύλων του 1946 γεννήθηκε μια ταβέρνα–σύμβολο, ένα «καταφύγιο» για όλους όσοι αναζητούσαν το αυθεντικό άρωμα της ρωμαίικης φιλοξενίας. Η κυρία Δέσποινα δεν σέρβιρε απλώς φαγητό — πρόσφερε μνήμη, μουσική και ψυχή. Και μέχρι σήμερα, το όνομά της παραμένει συνώνυμο της αγάπης, της απλότητας και της Πόλης που αντιστέκεται στο πέρασμα του χρόνου.

Η κυρία Δέσποινα υπήρξε η πρώτη γυναίκα ταβερνιάρισσα της Τουρκίας. Γεννήθηκε στην Ίμβρο το 1920 και σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Κωνσταντινούπολη. Ξεκίνησε τη ζωή της εργαζόμενη στο καζίνο Τεράς, στο Μόδι της Χαλκηδόνας. Αργότερα δούλεψε σε διάφορα μαγαζιά μέχρι που, το 1946, εγκαταστάθηκε στο μικρό μαγαζί στα Ταταύλα – το σημερινό «Στέκι της Δέσποινας».

Όρος: «Να ζήσει το όνομα της Δέσποινας»

Μέχρι τη δεκαετία του ’70 είχε καταφέρει να μετατρέψει αυτό το ταπεινό μαγαζάκι σε αγαπημένη ταβέρνα γειτονιάς .Όταν, το 1990, αποφάσισε να αποσυρθεί, έβαλε έναν όρο στον νέο ιδιοκτήτη: «Τίποτα να μην αλλάξει. Το όνομα να μείνει, τα πιάτα, οι μουσαμάδες, τα πάντα όπως είναι. Να ζήσει το όνομα της Δέσποινας».

Και ο όρος αυτός τηρήθηκε. Έτσι, η ταβέρνα της έγινε σύμβολο αυθεντικότητας, μια ζωντανή μνήμη της Πόλης και της ρωμαίικης κουλτούρας.

Την τραγούδησε η Σεζέν Ακσού

Η Δέσποινα ενέπνευσε ακόμα και τη Σεζέν Ακσού και τη Μέράλ Οκαί, που έγραψαν το τραγούδι «το τραπεζάκι της Μαντάμ Δέσποινα», τραγουδώντας για τα «βρώμικα λευκά μουσαμάδια» και τα «μικρά σκαμνάκια» του μαγαζιού της —εκεί όπου η μουσική, το κρασί και η συντροφιά ένωναν τους ανθρώπους.

‘Ρεζερβέ’ γιοκ

Η κυρία Δέσποινα είχε έναν μοναδικό κανόνα: ⁠«Στα τραπέζια δεν θα μπουν ποτέ ταμπέλες ‘ρεζερβέ’. Υπάρχει χώρος για όλους.» Αυτό το απλό αλλά βαθύ μήνυμα φανέρωνε τη φιλοσοφία της: ισότητα, αγάπη για τον άνθρωπο, φιλοξενία χωρίς όρια. Η πιο γνωστή ιδιαιτερότητα του μαγαζιού της ήταν η ζεστή, οικεία ατμόσφαιρα, με το άγγιγμα της γυναίκας και τα κλασικά ρωμαίικα μεζεδάκια της Κωνσταντινούπολης.Ξεχώριζε ιδιαίτερα για τη λακέρδα, τη φάβα, τα καλαμάρια και τον σκουμπρί μαρινάτο.

Συγγραφείς και ποιητές την μνημονεύουν

Η Δέσποινα δεν πρόσφερε στους πελάτες της μόνο φαγητό,αλλά και τη φιλία του τραπεζιού. Για εκείνη, τα τραπέζια ήταν τόπος όπου συναντιούνταν οι ιστορίες του παρελθόντος, η μουσική και οι άνθρωποι. Τη δεκαετία του ’70 ο γιος της ανέλαβε τη διαχείριση,

όμως η Δέσποινα για πολλά ακόμη χρόνια παρέμεινε η καρδιά της κουζίνας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της υπήρξε μάρτυρας των αλλαγών της Κωνσταντινούπολης·

κι ενώ η ρωμαίικη κοινότητα μειωνόταν, εκείνη συνέχισε να διατηρεί ζωντανό τον πολιτισμό της.

Η ταβέρνα της Δέσποινας υπήρξε μία από τις τελευταίες γυναικείες ρωμαίικες ταβέρνες της Πόλης, φέρνοντας μέσα της την ψυχή μιας ολόκληρης εποχής. Ακόμα και σήμερα, πολλοί συγγραφείς, ποιητές και δημοσιογράφοι τη μνημονεύουν ως έναν θρύλο της Κωνσταντινούπολης.

Από Σμύρνη μέχρι Αυστραλία και Αμερική

Με τα χρόνια, το μαγαζί της έγινε σημείο αναφοράς.Πελάτες από τη Σμύρνη, την Αθήνα, την Αυστραλία και την Αμερική ερχόντουσαν να γευτούν τα μεζεδάκια της και να ακούσουν τις ιστορίες της. Η ζωή της δεν ήταν εύκολη. Από μικρή δούλεψε σκληρά, πέρασε δυσκολίες, αλλά ποτέ δεν λύγισε. Με τη δύναμη και την επιμονή της κατάφερε να σταθεί όρθια, να αγαπηθεί και να αφήσει το όνομά της χαραγμένο στην ιστορία της Πόλης.

Σήμερα, η Ταβέρνα της Δέσποινας εξακολουθεί να λειτουργεί στα Ταταύλα, κουβαλώντας τη μνήμη αυτής της δυνατής γυναίκας και το άρωμα της πολύχρωμης, πολύγευστης και πολύψυχης Κωνσταντινούπολης.

Μετά τη θριαμβευτική 10η διοργάνωση στο Καστελλόριζο, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beyond Borders περνά τα σύνορα και φτάνει για δεύτερη φορά στην Κωνσταντινούπολη! Στις 20 & 21 Σεπτεμβρίου 2025, η Ταινιοθήκη της Κωνσταντινούπολης (Sinematek Evi, Kadıköy - Χαλκηδόνα) γεμίζει εικόνες, ιστορίες και συγκινήσεις από τις βραβευμένες ταινίες του 9ου φεστιβάλ.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια, Ειρήνη Σαρίογλου, το λέει ξεκάθαρα:

«Η παρουσία του Beyond Borders στην Κωνσταντινούπολη ήταν ένα όνειρο χρόνων. Θέλουμε να δείξουμε πως ο πολιτισμός και ο διάλογος ενώνουν κόσμους και αντιλήψεις. Σας περιμένουμε για δύο βραδιές γεμάτες αλήθεια, χιούμορ και ψυχή Καστελλόριζου!».

Τι θα δούμε;

• I Shall Not Hate – Συγκλονιστική ιστορία του Παλαιστίνιου γιατρού Abuelaish που έχασε τις τρεις κόρες του από ισραηλινό τανκ και απαντά με… συγχώρεση.
• Monument – Πατέρας και γιος στη Ρωσία παλεύουν με ταυτότητα και ιδεολογία.
• Searching for Rodakis – Μια ανακάλυψη τάφου έξω από την Πόλη ξυπνά μνήμες φιλίας και ιστορίας.
• Λώξη – Η Λωξάνδρα, μια νέα γυναίκα με σύνδρομο Down, γράφει ιστορία στο Εθνικό Θέατρο.
• Koka – Πατέρας και γιος στην άκρη της Βερίγγειου θάλασσας σε μια συγκλονιστική ιστορία επιβίωσης.
• Sister of Mine – Η πτώση μιας ταλαντούχας έφηβης στα ναρκωτικά.

 Ιστορίες που σοκάρουν, συγκινούν, εμπνέουν.

Είσοδος ελεύθερη για όλους!

 Πού; Ταινιοθήκη της Κωνσταντινούπολης – Osmanağa, Hasırcı Sk. No:16, Kadıköy

 Πότε; 20 & 21 Σεπτεμβρίου 2025

Πρόγραμμα προβολών:

Σάββατο 20 Οκτωβρίου

16:00 Searching for Rodakis του Kerem Soyyilmaz (Ειδικό ΒραβείοΜεσογειακής Φιλίας).

17:30 Monument του Maksim Adveev (Χρυσός Φοίνικας μicro), Παγκόσμια Πρεμιέρα.

18:00 I shall not hate της Tal Barda (Χάλκινο Στεφάνι Μεγίστης), Ελληνική Πρεμιέρα.

Κυριακή 21 Οκτωβρίου

16:00 Koka του Aliaksandr Tsymbaliuk (Χρυσό Στεφάνι Μεγίστης – Grand Prix), Ελληνική Πρεμιέρα. 

17:15 Sister of Μine του Mariusz Rusinski (Αργυρός Φοίνικας μicro),Ελληνική Πρεμιέρα. 

18:00 Λώξη των Δημήτρη Ζάχου και Θανάση Καφετζή (Καλύτερο Ελληνικό Ντοκιμαντέρ).

Λίγα λόγια για τις ταινίες του φεστιβάλ

I shall not hate της Tal Barda, Καναδάς, 2024, 90' ΕλληνικήΠρεμιέρα

Από τον προσφυγικό καταυλισμό Jabaliya της Γάζας μέχρι το Πανεπιστήμιο του Τορόντο και το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, το "'I shall not hate" ακολουθεί την αχαρτογράφητη πορεία του Dr. Izzeldin Abuelaish, του πρώτου Παλαιστίνιου γιατρού που εργάζεται σε ισραηλινό νοσοκομείο και γεννάει μωρά, του οποίου το ήθος της συγχώρεσης και της συμφιλίωσης δοκιμάζεται στην ύστατη δοκιμασία όταν ένα ισραηλινό τανκ βομβαρδίζει το σπίτι του, σκοτώνοντας τις τρεις κόρες του. Παρά τις αντιξοότητες, μετατρέπει την τραγωδία του σε μια παγκόσμια εκστρατεία για την εξάλειψη του μίσους. Μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τον επακόλουθο πόλεμο στη Γάζα, το ταξίδι του γιατρού γίνεται ακόμη πιο μοιραίο για τη δυνατότητα να φανταστούμε ένα μέλλον για Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς. Το " I shall not hate" είναι μια επιστολή ανεκτικότητας από έναν βαθιά εμπνευσμένο άνθρωπο με ένα μήνυμα τόσο επείγον όσο ποτέ άλλοτε.

Η Tal Barda είναι Γαλλοαμερικανίδα δημιουργός ντοκιμαντέρ και παραγωγός, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιερουσαλήμ. Η Tal είναι νικήτρια του Greenhouse Film Programme και του SIMA (Global impact media awards), υπότροφος του Tribeca Film Fund για τις ταινίες της. Το ποικίλο ρεπερτόριο των κινηματογραφικών της έργων έχει προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ και κινηματογράφους σε όλο τον κόσμο. Η Tal έχει συνεργαστεί με διεθνείς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, μεταξύ των οποίων: HBO, ARTE, BBC, CBC, ZDF και IKON. Το πιο πρόσφατο έργο της Tal είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ 3 τμημάτων με τίτλο Criminal file 512, η οποία έγινε η πιο δημοφιλής σειρά ντοκιμαντέρ στην ισραηλινή τηλεόραση το 2022. Οι ταινίες της Tal περιλαμβάνουν τις ακόλουθες ταινίες: Woman of Valor (υποψήφια για τα βραβεία της Ισραηλινής Ακαδημίας 2022), 100 εκατομμύρια προβολές (YesDocu/ZDF), Family in Transitionπου κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Doc Aviv 2019, The Wonderful Kingdom of Papa Alaev (ARTE, CNC, IKON, Chanel 8, Greenhouse, Tribeca Film Fund).

Monument του Maksim Avdeev, Ρωσία, 2024, 15' Ελληνική Πρεμιέρα

Σε έναν προβληματισμό για την οικογένεια, την ταυτότητα και την άβυσσο της ιδεολογίας, ο σκηνοθέτης Maksim Avdeev αντιμετωπίζει τους σκληρούς παραλληλισμούς και τις αγεφύρωτες διαφορές με τον πατέρα του. Ενωμένοι μέσω του αίματος αλλά διχασμένοι από τις διαφορετικές πεποιθήσεις, η σχέση τους υπάρχει μόνο μέσα στα όρια του αρχειακού υλικού. Αναγκασμένος σε εξορία λόγω της ομοφυλοφιλίας του, ο Maksim σπάει τη σιωπή και καλεί τηλεφωνικά τον πατέρα του μετά από 1,5 χρόνο. Η ταινία αναδύεται ως μια ωμή και οικεία εξερεύνηση των ρήξεων μέσα σε μια οικογένεια, καθώς ο Maksim παλεύει με την οδυνηρή συνειδητοποίηση ότι η πίστη του πατέρα του στη ρωσική προπαγάνδα επισκιάζει το δεσμό τους ως γονέα και παιδιού. Μέσα από αυτόν τον απόμακρο διάλογο, ο Maksim ξεκινάει ένα ταξίδι ψυχικής αναζήτησης για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ τους, περιηγούμενος στην πολυπλοκότητα της αγάπης, της αποδοχής και της αδυσώπητης έλξης των αντικρουόμενων αληθειών. 

Ο Maksim Avdeev γεννήθηκε στη μικρή ρωσική πόλη Agryz. Ζώντας στην Αγία Πετρούπολη, ο Maksim αποφοίτησε από τη σχολή υποκριτικής και αφού μετακόμισε στο Βερολίνο λόγω του αυξανόμενου κινδύνου για τα queer άτομα να παραμείνουν στην πατρίδα τους, ο Maksim ξεκίνησε την κινηματογραφική του καριέρα ως σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Το Monument είναι η πρώτη του ταινία.

Searching for Rodakis του Kerem Soyyilmaz, Τουρκία, 2023, 57'

Η Χρυσούλα, που πέθανε το 1887 σε ηλικία 17 ετών, θάφτηκε κάτω από το πάτωμα του σπιτιού της οικογένειάς της σε ένα μικρό χωριό 100 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη. Τριάντα επτά χρόνια αργότερα, λόγω μιας ανταλλαγής πληθυσμών, η οικογένεια της Χρυσούλας αναγκάστηκε να την αφήσει θαμμένη κάτω από το πάτωμα όταν εκτοπίστηκαν στη βόρεια Ελλάδα. Εκατό χρόνια αργότερα, κατά την ανακαίνιση  αυτού του παλιού σπιτιού, η οικογένεια ενός κινηματογραφιστή που ζούσε εκεί ανακάλυψε την ταφόπλακα της Χρυσούλας. Αυτή η ταινία, σε σκηνοθεσία του Kerem Soyyılmaz, είναι μια ιστορία για την ανακάλυψη της ταφόπλακας το 2016, την έρευνα για την οικογένεια που της ανήκε και την αναζήτηση που κατέληξε στη Θεσσαλονίκη το 2022, εξιστορημένη μέσα από τις εμπειρίες του σκηνοθέτη και της οικογένειάς του.

Ο Kerem Soyyilmaz (1984) γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μπεσίκτας της Κωνσταντινούπολης. Με προϋπηρεσία σε εμπορικές ταινίες, το Searching for Rodakis είναι το πρώτο του ντοκιμαντέρ. Το Searching for Rodakis κέρδισε 4 βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου καλύτερης ταινίας στο 30ο Adana Golden Boll Film Festival. Σήμερα ζει στην Κοπεγχάγη και εργάζεται σε κινηματογραφικά και διαπολιτισμικά έργα μεταξύ Δανίας και Τουρκίας.

Λώξη των Δημήτρη Ζάχου, Θανάση Καφετζή, Ελλάδα, 2024, 87'

Η Λωξάνδρα, μια νέα γυναίκα με σύνδρομο Down, γίνεται το πρώτο ανάπηρο άτομο που υπογράφει συμβόλαιο ηθοποιού με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Αφήνει την πόλη και τη γνώριμη καθημερινότητά της και ταξιδεύει στην Αθήνα για να γίνει μέλος του επαγγελματικού θιάσου του Εθνικού. Για τους επόμενους 6 μήνες η Λώξη κάνει πρόβες και φίλους, ερωτεύεται, διασκεδάζει, απογοητεύεται και συνεχίζει ξανά και ξανά να διεκδικεί προσβασιμότητα στην πράξη, ανατρέποντας ένα στερεότυπο τη φορά.

Δημήτρης Ζάχος – Σκηνοθέτης: Σπούδασε Κινηματογράφο στο ΑΠΘ, με την πτυχιακή του ταινία “Πιγκουίνοι” να διακρίνεται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 2020 η ταινία του με τίτλο “Βούτα” βραβεύτηκε στο 43ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Η ταινία "Λώξη" είναι το πρώτο του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, σε συν-σκηνοθεσία με τον Θ. Καφετζή. Έχει σχεδιάσει βιντεοπροβολές για θεατρικές παραστάσεις, έχει διδάξει σκηνοθεσία στο Τμ. Κινηματογράφου ΑΠΘ και υποκριτική σε δραματικές σχολές. 

Θανάσης Καφετζής – Σκηνοθέτης: Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και είναι απόφοιτος του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται ως κινηματογραφιστής στη Αθήνα. Εργάστηκε ως κινηματογραφιστής και βοηθός σκηνοθέτη στο ντοκιμαντέρ "Next stop: Utopia", το οποίο έκανε πρεμιέρα ως επίσημη επιλογή στο IDFA και κέρδισε πολλά βραβεία σε όλο τον κόσμο. Η "Λώξη" είναι το δεύτερο ντοκιμαντέρ του μεγάλου μήκους.

Koka του Aliaksandr Tsymbaliuk, Πολωνία, 2024, 47' Ελληνική Πρεμιέρα

Μια οικεία ιστορία της σχέσης μεταξύ πατέρα και γιου, που ζουν στην άκρη του κόσμου κοντά στη Βερίγγειο Θάλασσα, εμποτισμένη με τη σκληρότητα της τοπικής πραγματικότητας και την

απλότητα της παιδικής ηλικίας, την αυστηρότητα της πατρικής αγωγής και την αγάπη που βρίσκει πάντα μια θέση σε κάθε μέρος του πλανήτη και σε κάθε καρδιά, ακόμη και σε εκείνη που μοιάζει πιο σκληρή από την πέτρα.

Ο Aliaksandr Tsymbaliuk, 34 ετών, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Pinsk, Λευκορωσία. Σε ηλικία 24 ετών, μετά από μια μακρά περίοδο εσωτερικής περιπλάνησης (τότε κατάφερε να τελειώσει τη Σχολή Μηχανικών Ήχου), ένιωσε έντονη την ανάγκη να αφοσιωθεί στον κινηματογράφο και γράφτηκε στο τμήμα κινηματογράφου της Σχολής Κινηματογράφου του Λοτζ, απ' όπου αποφοίτησε με επιτυχία. Κατά τη διάρκεια και μετά τις σπουδές του έλαβε μέρος σε διάφορα έργα, τόσο μυθοπλαστικά όσο και ντοκιμαντέρ (μεταξύ των οποίων το "The Whaler Boy" dir. Philipp Yuryev 2020, "Draw for Change!" dir. Anna Moiseenko 2020, "Sunburned" dir. Carolina Hellsgård 2019), αλλά όπως αποδείχθηκε, η εσωτερική του προτίμηση ήταν στα ντοκιμαντέρ και αποφάσισε να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη του εαυτού του ως κινηματογραφιστή και σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ. Το τελευταίο του μεγάλο έργο ως κινηματογραφιστής ήταν το "Queendom" dir. Agnia Galdanova, το οποίο έκανε πρεμιέρα στο SXSW 2023 και κέρδισε το βραβείο NEXT:WAVE στο φεστιβάλ CPHDOX.

Sister of Mine του Mariusz Rusinski, Πολωνία, 2023, 30' Ελληνική Πρεμιέρα

Η Zuzia, μια εξαιρετικά ευαίσθητη και καλλιτεχνικά προικισμένη έφηβη, παλεύει σήμερα με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Ο αδελφός της, ο οποίος είναι και ο σκηνοθέτης της ταινίας, προσπαθεί να εξακριβώσει τις συνθήκες που οδήγησαν στην πτώση της Zuzia στον εθισμό. 

Ο Mariusz Rusinski είναι απόφοιτος της Σχολής Wajda και του προγράμματος σεναρίου του PWSFTviT στο Λοτζ. Επί του παρόντος είναι εγγεγραμμένος στο πρόγραμμα σκηνοθεσίας στη Σχολή Κινηματογράφου του Λοτζ. Η παρθενική του ταινία, "Julia at the Seaside", έκανε πρεμιέρα στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κρακοβίας και παρουσιάστηκε σε πολλά άλλα φεστιβάλ, όπως το New Horizons IFF και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Πάρνου. Επιπλέον, η ταινία ήταν υποψήφια για το Βραβείο Jan Machulski στην κατηγορία του καλύτερου ντοκιμαντέρ. Ο Mariusz Rusiński αναπτύσσει επί του παρόντος την ταινία μεγάλου μήκους του στο πλαίσιο του μαθήματος σεναρίου "Screenwriting Atelier" και εργάζεται επίσης σε μια ταινία μικρού μήκους στη Σχολή Κινηματογράφου στο Lodz.

Της Μαίρης Τσεβίκ Συμεωνίδου

Από τα σοκάκια της Ήπειρου και τα Γιάννενα… στις γειτονιές της Κωνσταντινούπολης! Έτσι ξεκινά η γλυκιά ιστορία του Baylan, του ζαχαροπλαστείου που από το 1923 έγινε σημείο αναφοράς για τους ερωτευμένους, τους λογοτέχνες και τους καλοφαγάδες της Πόλης.

Η ιστορία του "Baylan" ξεκινά με τον Φίλιπ (Filip) Lenas και τον ξάδελφό του Γιώργη (Yorgi) Kiriçis, που έφεραν μαζί τους τεχνικές και μνήμες από την περιοχή της Ηπείρου / Γιάννενα (Yanya) όταν ήρθαν στην Κωνσταντινούπολη το 1919. 

Η καταγωγή τους — που σε πολλές πηγές αναφέρεται ως περιοχής μεταξύ Αλβανίας και Ηπείρου — και η μετανάστευση στην Πόλη έδωσαν στον Φίλιπ την κινητήρια δύναμη να ιδρύσει το 1923 το αρχικό εργαστήριο (Loryan → Baylan). 

Ο Φίλιπ έβαλε τα θεμέλια· η οικογένεια συνέχισε με τη δεύτερη γενιά, με πιο γνωστό τον γιο του, τον Χάρι (Harry / Hari) Lenas, ο οποίος έγινε η «ψυχή»  του Baylan.

Ο Χάρι (Harry /Hari) 

Ο Χάρι Lenas — ο γιος του Φίλιπ — εκπαιδεύτηκε στην τέχνη της ζαχαροπλαστικής μέσα στο εργαστήριο του Baylan και συνέχισε τις σπουδές του στην Ευρώπη: φοίτησε στη Ζακερμπέκερ Σχόλε (Zuckerbäcker Schule) στη Βιέννη και εκπαιδεύτηκε επιπλέον σε σχολές και εργαστήρια της Ελβετίας (Richmont κ.ά.). Οι σπουδές και οι ευρωπαϊκές πρακτικές που έφερε πίσω του τον μετέτρεψαν σε έναν από τους πρώτους «διπλωματούχους»ξ ζαχαροπλάστες της Τουρκίας και του επέτρεψαν να φέρει στο Istanbul νέες τεχνικές και γεύσεις.

Ο Χάρι αποδίδεται από πολλές πηγές ως ο άνθρωπος που έφερε στην πόλη προϊόντα και συνήθειες της σύγχρονης ευρωπαϊκής καφενειοζαχαροπλαστικής: εσπρέσο και καπουτσίνο σε καφέ-στυλ, ιταλικό παγωτό και milkshakes, τσιραμισού, και νέα σφαιρικά/προτυποποιημένα σοκολατάκια. Του αποδίδεται επίσης η διάδοση του διάσημου «Kup Griye» και η εδραίωση του Baylan ως στέκι λογοτεχνών και διανοουμένων. 

Σε άρθρα και αφηγήσεις του 20ού αιώνα καταγράφεται πως οι λογοτέχνες — από τον Attilâ İlhan μέχρι τον Behçet Necatigil — συναντιόντουσαν στα τραπέζια του Baylan για συζητήσεις και ανταλλαγή ιδεών.

Οι “πρώτες” — madlen, καπουτσίνο, και (η ιστορία του) της Ημέρας των Ερωτευμένων

Σύμφωνα με ιστορικές αφηγήσεις και συνεντεύξεις, η οικογένεια Lenas έφερε καλούπια και τεχνικές απευθείας από το Παρίσι και τη Βιέννη. 

Στις δεκαετίες του 1930–1950, ο πατέρας Filip και ο γιος Harry λανσάρισαν στην Πόλη προϊόντα όπως τα πρώτα madlen  που παρασκευάστηκαν με ειδικά καλούπια. Πολλές αφηγήσεις αναφέρουν πως ο Φίλιπ είχε φέρει καλούπια από το Παρίσι και έθεσε τα πρότυπα για την παραγωγή αυτών των μικρών σοκολατιών.

Όσον αφορά τον καπουτσίνο και τον εσπρέσο: πηγές που καταγράφουν την ιστορία της πόλης αναφέρουν ότι το Baylan — χάρη στον Χάρι — ήταν από τα πρώτα μέρη της Κωνσταντινούπολης που πρόβαλαν και σερβίρισαν τον εσπρέσο/καπουτσίνο σε τρόπο ευρωπαϊκό, βοηθώντας έτσι στη διάδοση αυτής της κουλτούρας κατανάλωσης καφέ στην πόλη. Αυτή η «εισαγωγή» σηματοδότησε την ένωση της ανατολίτικης καφεκοπτικής παράδοσης με την ευρωπαϊκή καφετζήδικη πρακτική.

Για την Ημέρα των Ερωτευμένων (Sevgililer Günü) — υπάρχουν σύγχρονες αναφορές και εκδηλώσεις του ίδιου του Baylan που τονίζουν πως το ζαχαροπλαστείο έγινε νωρίς σημείο αναφοράς για γιορτές και ρομαντικά δώρα την 14η Φεβρουαρίου·  το Baylan συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση του εορτασμού του Αγ. Βαλεντίνου στην πόλη. 

Ο χαρακτήρας και εργασιομανία του Harry Lenas

Ο Harry Lenas ήταν κάτι περισσότερο από ένας απλός ζαχαροπλάστης — ήταν μια προσωπικότητα που συνδύαζε ταλέντο, επιμονή και ευγένεια. Από νεαρή ηλικία δούλευε στο εργαστήριο του πατέρα του, βοηθώντας και μαθαίνοντας — όχι μόνο την τέχνη της ζαχαροπλαστικής, αλλά και τον σεβασμό για τα υλικά, για την ποιότητα και για την παράδοση.

Μόλις τελείωσε το λύκειο, δεν έμεινε ικανοποιημένος μόνο με τις γνώσεις του εργαστηρίου: ταξίδεψε στην Ευρώπη, φοίτησε σε σχολές, έκανε πρακτική σε εργαστήρια και ζαχαροπλαστεία, και συνέχισε να δοκιμάζει νέες γεύσεις και ιδέες.

Ήταν επίσης γνωστός για το ότι έδινε μεγάλη σημασία στην αυθεντικότητα — ήθελε κάθε συνταγή να είναι “καθαρή”, τα υλικά φρέσκα, η παρουσίαση κομψή. Δεν δεχόταν συμβιβασμούς στην ποιότητα και στον σεβασμό των παραδόσεων.

Όσοι τον γνώρισαν θυμούνται έναν ήρεμο άνθρωπο, ευγενικό, που είχε μεγάλη αγάπη για τη δουλειά του — που δεν έβλεπε απλώς την επιχείρηση ως πηγή κέρδους, αλλά ως χώρο συνάντησης, καλλιέργειας ευαισθησιών και πολιτισμού.

Ο συνδυασμός δημιουργικότητας, εργατικότητας και σεμνότητας τον έκανε σεβαστό από τους συναδέλφους του, αγαπητό από τους πελάτες, και τελικά, καθιέρωσε τον ως μια από τις πιο φωτεινές μορφές της ζαχαροπλαστικής και της πολιτιστικής ζωής της Κωνσταντινούπολης.

Πόλη μου, Γεύση μου, Ζωή μου

Η συνέντευξη που έκανα με τον Χάρη Λένα στο σπίτι του στο Τζιχανγκίρ, στις 21 Απριλίου 2011, ήταν μια στιγμή που με σημάδεψε βαθιά. Και κάποια λόγια από τη συνάντηση μας έμειναν χαραγμένα στη μνήμη μου:

«Δεν ξέρω αν όλα γίνονται από τύχη. Στη ζωή μπορεί να μας βοηθήσουν μερικές τύχαιες ευκαιρίες, αλλά για να είσαι επιτυχημένος πρέπει να κάνεις καινούρια πράγματα, καινούρια και πρωτότυπα. Να είσαι ευγενικός, χαμογελαστός στον πελάτη σου και να είσαι συνεπής. Αυτοί είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες της επιτυχίας. Πρέπει να αγαπάς το επάγγελμα και τη δουλειά σου όπως τη δική σου δημιουργία. Και πρέπει να δουλεύεις πολύ και παράλληλα να είσαι ανοιχτός στις καινούριες αλλαγές.»

Η αρχαία πόλη Πομπηιούπολις στην Τουρκία με ιστορία που ξεπερνά τα 1.800 χρόνια, μετατρέπεται σταδιακά σε υπαίθριο μουσείο με στόχο να αναδειχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς της Μαύρης Θάλασσας.

Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής στην Κασταμονή αποκάλυψαν εντυπωσιακά ευρήματα: ρωμαϊκό θέατρο χωρητικότητας 2.000 ατόμων, βίλα με περίτεχνα ψηφιδωτά, λουτρά, βασιλική και για πρώτη φορά τμήματα αγαλμάτων της θεάς Αφροδίτης. Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την αίγλη που είχε η Πομπηιούπολις, πρωτεύουσα κάποτε της Παφλαγονίας.

Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Χουριέτ, το πλαίσιο του προγράμματος  ‘Κληρονομιά προς το Μέλλον’, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας στηρίζει έργα αποκατάστασης και συντήρησης, ώστε ο χώρος να μπορεί σύντομα να υποδέχεται επισκέπτες σε μια ολοκληρωμένη διαδρομή πολιτισμού και ιστορίας. Στόχος είναι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η Πομπηιούπολις, να λειτουργεί ως ανοικτό μουσείο, προσφέροντας σε ντόπιους και ξένους τουρίστες τη δυνατότητα να περιηγηθούν σε μνημεία μοναδικής αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής αξίας.

Η ανάδειξη της Πομπηιούπολις, θεωρείται ότι θα συμβάλει καθοριστικά στην πολιτιστική προβολή της Μαύρης Θάλασσας, αλλά και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας μέσω της αύξησης του πολιτιστικού τουρισμού. Στόχος, να γίνει το «Έφεσος της Μαύρης Θάλασσας» και να αλλάξει τον τουριστικό χάρτη της περιοχής.

Η Κωνσταντινούπολη ετοιμάζεται να υποδεχθεί δύο σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα μέσα στον Σεπτέμβριο, συνδυάζοντας μουσική δημιουργία και θέατρο.

Στις 12 Σεπτεμβρίου 2025, στο πλαίσιο του Διεθνούς Προγράμματος Φιλοξενίας Καλλιτεχνών του Istanbul Modern, θα παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρεμιέρα το νέο έργο του Έλληνα συνθέτη Δημήτρη Σκύλλα με τίτλο The Big Other. Η σύνθεση, αφιερωμένη στην πόλη, φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα μουσικό ταξίδι ειδικά γραμμένο για την Κωνσταντινούπολη.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 16, 17 και 18 Σεπτεμβρίου 2025, η θεατρική ομάδα παρουσιάζει το έργο “The Dogs” στην Paribu Art. Πρόκειται για μια ανατρεπτική ντετέκτιβ ιστορία, όπου «σκύλοι-ντετέκτιβ» από διαφορετικές χώρες καλούνται να λύσουν ένα μυστήριο επί σκηνής. Η παράσταση, με σκηνοθεσία του Ανέστη Αζά, συνδυάζει στοιχεία ντοκιμαντέρ, μαύρο χιούμορ και δυναμικές ερμηνείες, προσφέροντας στους θεατές μια ταυτόχρονα διασκεδαστική και στοχαστική εμπειρία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα στον Τούρκο ηθοποιό Cem Yiğit Üzümoğlu, η παράσταση “Τα Σκυλιά” θα παρουσιαστεί στην Κωνσταντινούπολη στα ελληνικά και αγγλικά, με τουρκικούς υπότιτλους, σε τρεις συνολικά παραστάσεις.

Η πόλη αναμένεται να ζήσει έναν Σεπτέμβριο γεμάτο τέχνη, που θα ενώσει το κοινό μέσα από τη μουσική και το θέατρο, αναδεικνύοντας τη διεθνή πολιτιστική της ταυτότητα.

Της Μαίρης Τσεβίκ Συμεωνίδου

Το Μόδι, με τη θαλασσινή της αύρα και το φως που αλλάζει κάθε ώρα της ημέρας, υπήρξε πάντα τόπος έμπνευσης για ποιητές, καλλιτέχνες και εραστές της ζωής. Εκεί, στην άκρη της θάλασσας, ρίζωσε μια από τις πιο ιστορικές ταβέρνες της Πόλης∙ η ταβέρνα του Κότσου.

Ο Κωνσταντίνος «Koço» Korontos, καταγόμενος από την Ίμβρο, άνοιξε το 1928 την πρώτη του ταβέρνα στο Μουχουρντάρ. Ήταν μια μικρή γωνιά που όμως γρήγορα γέμισε με κόσμο, τραγούδια και μυρωδιές από μεζέδες που έφεραν στο τραπέζι τη θάλασσα και την παράδοση. Το 1936 μεταφέρει το μαγαζί του δίπλα στο ταχυδρομείο στο Μόδικαι τελικά το 1964, εγκαθίσταται στη σημερινή τοποθεσία του, απέναντι από το Moda Deniz Kulübü, στην αρχή του δρόμου που οδηγεί στην παλιά μόδιώτικη αποβάθρα.

Το αγίασμα, το κρυφό μυστικό

Η θέση του δεν ήταν τυχαία. Από τη μια μεριά η θάλασσα, που χάριζε στην ταβέρνα το αλμυρό της άρωμα∙ από την άλλη, η γειτονιά με το μείγμα των πολιτισμών της. Στην αυλή του Κότσου υπήρχε κι ένα κρυφό μυστικό∙ ένα αγίασμα, το ayazma, που έφερνε στους θαμώνες έναν αέρα μυσταγωγίας, σαν να τους θύμιζε ότι ακόμα και μέσα στη μέθη και στο γλέντι, υπάρχει πάντα κάτι ιερό που μας συντροφεύει.

Δεν ήταν λοιπόν παράξενο που η ταβέρνα του Κότσου έγινε στέκι θρυλικό. Λένε πως όποιος πήγαινε για να πιει ρακί ή κρασί, στο τέλος ξεχνούσε να πιει, μαγεμένος από τους μεζέδες. Στην αίθουσα του Koço συναντήθηκαν μορφές του πνεύματος και της τέχνης∙ ποιητές, ιστορικοί, λογοτέχνες, πανεπιστημιακοί. Στα τραπέζια του ακούστηκαν απαγγελίες ποιημάτων, αναλύθηκαν κεφάλαια ιστορίας, ειπώθηκαν μυστικά πολιτικής, μα πάνω από όλα γράφτηκαν σελίδες φιλίας.

Ένας θρύλος που ακόμη ψιθυρίζεται

Ο ίδιος ο Koço δεν ήταν απλώς ένας ταβερνιάρης. Ήταν οικοδεσπότης με καρδιά πλατιά, γεμάτη ζεστασιά. Καλωσόριζε τον καθένα σαν φίλο, ήξερε να φτιάχνει ατμόσφαιρα, να γεμίζει ποτήρια, να απλώνει στο τραπέζι μεζέδες που έμεναν στη μνήμη. Γι’ αυτό και η ταβέρνα του δεν ήταν μόνο χώρος γεύσης, αλλά και τόπος μνήμης∙ μια γέφυρα ανάμεσα στη γιορτή και το ιερό, στη θάλασσα και στη γειτονιά, στο παρελθόν και στο παρόν.

Σήμερα, όταν μιλά κανείς για το Μόδι, το όνομα του Κότσου αναδύεται μαζί με το άρωμα της αλμύρας και τον ήχο των ποτηριών που τσουγκρίζουν. Γιατί η ταβέρνα του δεν υπήρξε μόνο ένα μαγαζί∙ ήταν ένας θρύλος, ένας μύθος που ακόμα ψιθυρίζεται, κάθε φορά που κάποιος αναζητά τη γεύση της αληθινής Πόλης.

"Πόλη μου, Γεύση μου, Ζωή μου”