Έτσι αλλάζει ο χρόνος στην Πόλη: τραπέζι, μεζέδες και Αγιοβασιλόπιτα
- Christos Adamou
- Κατηγορία: Πολιτιστικά
- Εμφανίσεις: 98
Μαίρη Τσεβίκ Συμεωνίδου

Πλησιάζουμε στο τέλος της χρονιάς και φτάνουμε ξανά στις πιο αγαπημένες, τις πιο ζεστές γιορτινές μέρες. Η Πόλη αλλάζει ρυθμό. Τα φώτα χαμηλώνουν, τα σπίτια φωτίζονται από μέσα, και αύριο θα ζήσουμε ακόμη μία καληβραδιά όπως την ξέρουμε και την αγαπάμε. Όχι σαν ανάμνηση, αλλά σαν συνέχεια.
Στις κουζίνες αρχίζουν να απλώνονται αρώματα γνώριμα — μαχλέπι, μαστίχα, βούτυρο που λιώνει σιγά σιγά.
Τα τραπέζια στρώνονται με φροντίδα, όχι για εντύπωση, αλλά για να υποδεχθούν τον χρόνο που έρχεται. Γιατί εδώ, στην Πόλη, η Πρωτοχρονιά δεν μας βρίσκει ποτέ απροετοίμαστους, μας βρίσκει γύρω από ένα τραπέζι, με μεζέδες, ευχές και την ανάγκη να είμαστε μαζί.
Και έτσι, όπως κάθε χρόνο, ετοιμαζόμαστε να ξαναζήσουμε αυτό που δεν έφυγε ποτέ.
Το τραπέζι της καληβραδιάς στην Πόλη
Έτσι υποδεχόμαστε ακόμη τον νέο χρόνο.
Στην Πόλη, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς δεν είναι μια ανάμνηση, είναι κάτι που συνεχίζει να συμβαίνει. Ακόμη και σήμερα, στα σπίτια μας, το τραπέζι της καληβραδιάς στρώνεται με τον ίδιο σεβασμό, την ίδια φροντίδα και την ίδια ανάγκη για μοίρασμα. Δεν είναι νοσταλγία, είναι τρόπος ζωής.
Από το πρωί, το σπίτι μπαίνει σε ρυθμό γιορτής. Καθαρίζουμε, αερίζουμε, τακτοποιούμε όχι μηχανικά, αλλά συμβολικά.
Θέλουμε ο νέος χρόνος να μας βρει με ανοιχτό χώρο και καθαρή διάθεση. Το τραπέζι στρώνεται νωρίς, ποτέ βιαστικά. Λευκό τραπεζομάντηλο, καλά πιάτα, μικρά πιατάκια για μεζέδες. Στην Πόλη, το τραπέζι δεν είναι απλώς επιφάνεια,είναι σκηνή.
Στο κέντρο βάζουμε πάντα κάτι που να «μιλά»: ρόδι, καρύδια, αποξηραμένα σύκα, ένα μπολ με ξηρούς καρπούς. Σύμβολα αφθονίας, συνέχειας, ζωής. Το ψωμί ή το τσουρέκι δεν λείπει ποτέ, κόβεται και μοιράζεται, γιατί τίποτα δεν έχει νόημα αν δεν μοιράζεται.
Οι μεζέδες – η ψυχή της καληβραδιάς
Το πολίτικο τραπέζι της παραμονής δεν βασίζεται σε ένα μεγάλο πιάτο, αλλά σε πολλούς μεζέδες. Μικρές γεύσεις, για να κρατήσει η βραδιά ώρα, για να συνοδεύει την κουβέντα, το γέλιο, το ποτήρι που γεμίζει ξανά και ξανά.
Στο τραπέζι μας υπάρχουν σχεδόν πάντα: λακέρδα καλοδουλεμένη, παστό σκουμπρί ή τσιροσαλάτα, λευκή ταραμοσαλάτα αφράτη, ντολμαδάκια γιαλαντζί με άνηθο, παντζάρια με σκόρδο και καρύδι, χόρτα εποχής με λεμόνι, γιαούρτι με αγγούρι ή σκόρδο, παστουρμάς κομμένος λεπτά, τυριά απλά αλλά σωστά.
Οι μεζέδες έρχονται και φεύγουν. Κανείς δεν μετράει ποσότητες. Σημασία έχει να μην αδειάσει ποτέ το τραπέζι. Γιατί στην Πόλη πιστεύουμε πως, αν μείνει γεμάτο εκείνο το βράδυ, θα μείνει γεμάτος και ο χρόνος.
Όλα μοιράζονται. Το ίδιο πιάτο περνά από χέρι σε χέρι. Κανείς δεν τρώει μόνος του. Το τραπέζι είναι κοινό, όπως και η ζωή.
Η Αγιοβασιλόπιτα και το τσουρέκι της Πόλης
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, το τραπέζι ησυχάζει. Τα ποτήρια γεμίζουν για τελευταία φορά μέσα στον χρόνο. Τότε έρχεται η Αγιοβασιλόπιτα.
Τη σταυρώνουμε, κόβουμε τα κομμάτια με σειρά: για τον Χριστό, για το σπίτι, για τους απόντες, για εμάς.
Το φλουρί δεν είναι απλώς τύχη — είναι ευθύνη και ευλογία μαζί.
Το πολίτικο τσουρέκι μοσχοβολά μαχλέπι και μαστίχα. Είναι πλούσιο, βουτυρένιο, ζυμωμένο με υπομονή.
Η ζύμη θέλει τον χρόνο της — όπως όλα τα καλά πράγματα στην Πόλη. Το ζυμώνουμε, το αφήνουμε να φουσκώσει, το πλάθουμε, το περιμένουμε ξανά. Τίποτα δεν γίνεται βιαστικά.
Γιατί ο νέος χρόνος θέλει να τον υποδεχτείς με ηρεμία.
Έτσι συνεχίζουμε...
Αυτά τα έθιμα δεν ανήκουν στο παρελθόν.
Τα ζούμε ακόμη. Στα σπίτια μας, στις κουζίνες μας, στα τραπέζια μας.
Μπορεί οι καιροί να αλλάζουν, αλλά στην Πόλη ξέρουμε πως, όσο στρώνεται τραπέζι με αγάπη, όσο οι μεζέδες μοιράζονται και το τσουρέκι κόβεται ζεστό, η συνέχεια δεν χάνεται.
Γιατί εδώ, η Πρωτοχρονιά δεν έρχεται απλώς.
Την υποδεχόμαστε όπως της αξίζει: καθισμένοι γύρω από ένα τραπέζι.

Συνταγή για Πολίτικο τσουρέκι – Η συνταγή της παράδοσης
Υλικά
1 κιλό αλεύρι δυνατό
250 γρ. βούτυρο αγελάδος, λιωμένο (σε θερμοκρασία δωματίου)
250 γρ. ζάχαρη
4 αυγά (σε θερμοκρασία δωματίου)
300 ml χλιαρό γάλα
40 γρ. φρέσκια μαγιά (ή 14 γρ. ξηρή)
1 κ.γ. μαχλέπι, κοπανισμένο
½ κ.γ. μαστίχα Χίου, κοπανισμένη με λίγη ζάχαρη
Ξύσμα από 1 πορτοκάλι
1 πρέζα αλάτι
Για το άλειμμα
1 κρόκος αυγού
1 κ.σ. γάλα
Αμύγδαλο φιλέ (προαιρετικά)
Εκτέλεση
Διαλύουμε τη μαγιά στο χλιαρό γάλα με 1 κουταλιά ζάχαρη και λίγο αλεύρι.
Αφήνουμε 10–15 λεπτά να ενεργοποιηθεί.
Σε μεγάλο μπολ χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη μέχρι να αφρατέψουν. Προσθέτουμε το βούτυρο, το μαχλέπι, τη μαστίχα, το ξύσμα και το αλάτι. Ρίχνουμε τη μαγιά και σταδιακά το αλεύρι, ζυμώνοντας μέχρι να έχουμε μια απαλή, ελαστική ζύμη που δεν κολλάει.
Σκεπάζουμε και αφήνουμε να φουσκώσει σε ζεστό μέρος για 2–3 ώρες. Πλάθουμε τσουρέκια (πλεξούδες ή στρογγυλά), τα τοποθετούμε σε ταψί και τα αφήνουμε να ξαναφουσκώσουν.
Αλείφουμε με το μείγμα αυγού, πασπαλίζουμε αν θέλουμε αμύγδαλο και ψήνουμε στους 170°C για περίπου 30–35 λεπτά, μέχρι να ροδίσουν.
Έθιμο που συνεχίζεται σήμερα...
Τα πολίτικα πρωτοχρονιάτικα έθιμα επιβιώνουν μέσα από τις κουζίνες, τις αφηγήσεις και τις συνταγές που περνούν από γενιά σε γενιά.
Η Αγιοβασιλόπιτα και το τσουρέκι δεν είναι απλώς γεύσεις, είναι γέφυρες μνήμης, τρόποι να κρατηθεί ζωντανή μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, όπου η φιλοξενία, η ευγένεια και το μοίρασμα είχαν και έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Γιατί στην Πόλη, ο νέος χρόνος πρέπει πρώτα να μοσχοβολά...

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι από τον Γαστρονόμο



























