Κάθε Χριστούγεννα, στα στενά της Πόλης, εκεί όπου οι φωνές των παιδιών αντηχούν πάνω στα παλιά λιθόστρωτα, εμφανίζεται ο Άη Βασίλης της ομογένειας. Δεν είναι μύθος. Είναι ένας άνθρωπος με όνομα και ιστορία. Είναι ο Βασίλης Χατζηκάλιας που αφήνει τη Νεάπολη Θεσσαλονίκης και έρχεται στην Κωνσταντινούπολη μόνο και μόνο για να φορέσει τη στολή και να θυμίσει πως η Ρωμιοσύνη της Πόλης έχει ακόμη τον δικό της Άη Βασίλη.
Δεν το κάνει για τη φωτογραφία. Το κάνει για το βλέμμα των παιδιών. Για εκείνη τη στιγμή που ένα παιδικό χέρι πιάνει το δικό του και νιώθει ασφάλεια, χαρά, θαλπωρή. Το κάνει γιατί, όπως λέει ο ίδιος, «δεν γίνεται να πεις όχι σε ένα παιδί».
«Άη Βασίλη έχεις; – Από του χρόνου θα έχεις»
Η ιστορία ξεκινά το 2018. Ο Βασίλης βρίσκεται στην Πόλη με την οικογένειά του, Χριστούγεννα. Πηγαίνει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου το Ζωγράφειο Λύκειο ψάλλει τα κάλαντα. Εκεί ρωτά τον διευθυντή Γιάννη Δεμιρτζόγλου:
«Άη Βασίλη έχεις;»
Η απάντηση είναι «όχι».
Και τότε έρχεται η υπόσχεση: «Από του χρόνου θα έχεις».
Από τότε, κάθε χρόνο —εκτός από τη χρονιά του κορωνοϊού— ο Βασίλης επιστρέφει. Όχι ως επισκέπτης. Αλλά ως σύμβολο. Ως παρουσία.
Την πρώτη χρονιά που βγήκαν από το Ζωγράφειο για να πάνε προς την Παναγία του Πέρα, μέσα από την Ιστικλάλ, ο χρόνος σταμάτησε. «Δύο χιλιάδες φωτογραφίες. Μας τραβούσαν από παντού. Κάναμε τη διαδρομή σε μία ώρα και σαράντα πέντε λεπτά». Παιδιά μουσουλμάνοι, μανάδες με μαντίλες, περαστικοί κάθε πίστης. Όλοι ήθελαν μια στιγμή με τον Άη Βασίλη. Και εκείνος δεν είπε όχι σε κανέναν.
Ασφάλεια, φόβος και πίσω δρομάκια
Η αγάπη όμως δεν έρχεται πάντα χωρίς ρίσκο. Μια χρονιά, έξω από την Αγία Τριάδα, ένα κορνάρισμα, μια κίνηση, ένα βλέμμα αρκούν για να καταλάβει ότι δεν είναι μόνος. «Είχα άνθρωπο δίπλα μου για να με προστατεύσει», λέει. «Αν είναι να χτυπήσουν κάποιον, τον Άη Βασίλη θα χτυπήσουν».
Η Ιστικλάλ σταματά. Τα κάλαντα συνεχίζονται πια στα πίσω σοκάκια. Πιο σιωπηλά. Πιο ουσιαστικά. Εκεί όπου η συγκίνηση δεν χρειάζεται φώτα.
Τα κάλαντα του 2025: μια πορεία μνήμης και ελπίδας
Φέτος το 2025, τα κάλαντα δεν ήταν απλώς μια χριστουγεννιάτικη βόλτα. Ήταν οδοιπορικό ψυχής. Μαθητές, απόφοιτοι, καθηγητές, γονείς και φίλοι του Ζωγραφείου ξεκίνησαν από το ιστορικό σχολείο στην οδό του Πέρα. Υπό τη μελωδία του ακορντεόν του Γιάννη Δεμιρτζόγλου, όπως κάθε χρόνο, και με παιδικές φωνές να πλημμυρίζουν τα στενά, μοίρασαν βασιλόπιτες και μικρά δώρα σε ομόθρησκους και αλλόθρησκους συμπολίτες.
Στάση στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη,όπου τα παιδιά έψαλαν τα κάλαντα στον Γενικό Πρόξενο. Ανάβαση προς την Αγία Τριάδα, με μελομακάρονα, κουραμπιέδες και ζεστό κρασί να ζεσταίνουν τα χέρια και τις καρδιές.
Η πιο συγκινητική στιγμή ήρθε στο Πατριαρχείο, όταν τα παιδιά έψαλαν τα κάλαντα στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, Η ευλογία, τα δώρα, τα χαμόγελα. Μια εικόνα που μένει.
Και ύστερα, το Γηροκομείο Βαλουκλή. Εκεί όπου τα κάλαντα έγιναν αγκαλιά, μνήμη, υπόσχεση ότι κανείς δεν ξεχνιέται.
Γιατί ο Άη Βασίλης της Πόλης υπάρχει
Ο Βασίλης Χατζηκάλιας δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος με στολή. Είναι μια πράξη. Είναι η απόδειξη ότι ο Ελληνισμός της Πόλης παραμένει ζωντανός μέσα από μικρές, επίμονες χειρονομίες αγάπης. Ότι η παράδοση δεν διασώζεται με λόγια, αλλά με παρουσία.
Και κάθε φορά που περπατά στα σοκάκια, ανάμεσα σε παιδιά κάθε πίστης, θυμίζει σε όλους μας κάτι απλό και μεγάλο μαζί: πως ο Άη Βασίλης, στην Πόλη, έχει πρόσωπο. Και καρδιά.
