Μια έκθεση που στόχο έχει να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια, διοργανώθηκε στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, το πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη. Τίτλος της έκθεσης: «Το όραμα του Ευαγγέλη Ζάππα από τα Ολύμπια του 1859 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του σήμερα». Και τί μάθαμε; Μάθαμε ότι η ιστορική αλήθεια είναι πως ο πρώτος που αναβίωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ήταν ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν το 1896, όπως είναι το επίσημο αφήγημα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, αλλά ο εθνικός ευεργέτης Ευαγγέλης Ζάππας πολύ νωρίτερα το 1856. Παρουσιάστηκαν τα πλούσια σχετικά αρχεία του Συλλόγου των Αθηναίων και η πολυετής έρευνα του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά για το όραμα του Ευαγγέλη Ζάππα και τα Ολύμπια. Η πρωτότυπη αυτή έκθεση αναμένεται να ταξιδέψει σύντομα και στην Ελλάδα.

Η ζωγράφος Όλγα Αλεξοπούλου είχε την έμπνευση και την αρχική ιδέα για την έκθεση καθώς ενώ η εικαστική Επιμελήτρια,  Ίριδα Κρητικού, ευαισθητοποίησε και τους 24 καλλιτέχνες, των οποίων τα έργα παρουσιάστηκαν.

«Ομολογώ ότι δεν γνώριζα…»

Στην ομιλία του κατά τα εγκαίνια της έκθεσης, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας Πρέσβης Κωνσταντίνος Κούτρας ανέφερε: «Ομολογώ ότι δεν γνώριζα για την συμβολή τουευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα καθώς και του εξάδελφου του Κωνσταντίνου Ζάππα στη γέννηση της ιδέας της Αναβίωσης των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων κατά τη νεότερη ιστορία.

 Διάβασα και εγώ, όπως και εσείς φαντάζομαι, ότι «η σύλληψη της ιδέας αυτής από τον βαθύπλουτο φιλόπατρη Έλληνα της Βλαχίας, Ευαγγέλη Ζάππα, επισφραγίστηκε με σχετική επιστολή του προς το Βασιλιά Όθωνα, με πρόταση διεξαγωγής των αγώνων την ημέρα της εθνικής ανεξαρτησίας στα ερείπια του αρχαίου Παναθηναϊκού σταδίου, η οποία συνοδεύθηκε από χρηματοδότηση ύψους 1.000.000 φράγκων.

Το ότι αυτή η πρόταση μετεξελίχθηκε στην αντιπρόταση της διοργάνωσης των «Ολυμπίων», ενός δηλαδή «ανά τετραετία διαγωνισμού βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων που θα συνοδεύονταν από αθλητικούς αγώνες και άλλους διαγωνισμούς» δεν ακυρώνει την αρχική ιδέα.

Αντιθέτως, συνιστά μια απόδειξη περί την υφέρπουσα επιθυμία της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων που υλοποιήθηκε τελικά  από τον Πιέρ ντε Κουμπερτίν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896».

Η έκθεση συνδιοργανώθηκε με το «Σύλλογο των Αθηναίων», με την επιστημονική αρωγή του Προέδρου του, κ. Ελευθερίου Σκιαδά, τη «Ζάππειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης» υπό τη Διεύθυνση των κυριών Ρίκας Παντελάρα για το Γυμνάσιο-Λύκειο και Ευαγγελίας Κανάρη για το νηπιαγωγείο-δημοτικό ενώ οι μαθητές του Εργαστηρίου Πολιτισμού του Ζαππείου κόσμησαν με τα έργα τους την έκθεση.

Και μαθητές Ζαππείου το οποίο ίδρυσε ο Ζάππας το 1875

Στην έκθεση συμμετέχουν: Όλγα Αλεξοπούλου, Νίκος Βατόπουλος, Ειρήνη Βογιατζή, Ανδρέας Γεωργιάδης, Αγγελική Γιαννακίδου (εκπροσώπηση του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης), Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου, Μαρία Διακοδημητρίου, Αλεξάνδρα Ισακίδη, Αποστόλης Ιτσκούδης, Δέσποινα Καλλιγά, Νίκος Κιτμερίδης, Μαρία Κοσμίδου, Βασίλης Λιαούρης, Μηνάς Μαυρικάκης, Μάνος Μπατζόλης, Παναγιώτης Μπελντέκος, Ρούλη Μπούα, Γεύσω Παπαδάκη, Σπυριδούλα Πολίτη, Βαγγέλης Πουλής, Βίκυ Σαμουηλίδου, Κλαίρη Τσαλουχίδη-Χατζημηνά, Βιργινία Φιλιππούση, Άρτεμις Χατζηγιαννάκη. Ιδιαίτερα συγκινητική, είναι ακόμη η συμμετοχή των μαθητών του Ζαππείου Εκπαιδευτηρίου (έργο κι αυτό λαμπρό του Κωνσταντίνου Ζάππα στην Κωνσταντινούπολη, ιδρυθέν το 1875 κατά την επιθυμία και στη μνήμη του εξαδέλφου του και ένα από τα τρία ελληνικά σχολεία που παραμένουν ως σήμερα σε λειτουργία), που έχοντας ήδη συμμετάσχει σε εικαστικά εργαστήρια με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες

Το Ζάππειο άνοιξε τις πόρτες του

Στο πλαίσιο στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που συνοδεύουν την έκθεση, τα παιδιά του Ζαππείου θα συμμετείχαν σε ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων που πραγματοποιήθηκεστο Ζάππειο Εκπαιδευτήριο. Το Ζάππειο άνοιξε τις πόρτες του σε μια τέτοια σημαντική εκδήλωση κάνοντας την παρουσία του αισθητή. Ταυτόχρονα εντάσσοντας στις δραστηριότητές του και παιδιά άλλων σχολείων προώθησε την ελληνομάθεια και έστειλε μήνυμα ενότητας όπως ακριβώς ορίζει το ολυμπιακό πνεύμα, κτίζοντας γέφυρες πολιτιστικού διαλόγου.

Κάθε βήμα και μια ιστορία, κάθε γειτονιά και μνήμη. Κι όλα να συνδέονται μεταξύ τους, να πλέκονται και να υφαίνουν τη φυσιογνωμία της Πόλης, αυτό που όλους μας μαγεύει. Οι λόφοι της, μ’ αυτόν τον αέναο λες κυματισμό, ακολουθούν τα πάνω κάτω στην πορεία της στο χρόνο, τις δόξες και τις νίκες αλλά και τις πτώσεις και τις ήττες. Στην Πόλη όλα παντρεύονται μεταξύ τους και γεννούν άλλοτε αγγέλους κι άλλοτε δαίμονες. Πάντα όμως αυτή η μήτρα αναγεννιέται και η Πόλη μένει ζωντανή.

Σ’ ένα από αυτούς τους λόφους, στον Ξηλόλοφο των Βυζαντινών, αυτόν που οι Οθωμανοί αποκαλούσαν Cerrahpaşa tepesi, με θέα τη Θάλασσα του Μαρμαρά και πάνω από το θαμμένο τότε λιμάνι του Θεοδοσίου, ο Mehmed Habib Bey διάλεξε να κτίσει το κονάκι του. Και δεν ήταν ένα απλό αρχοντόσπιτο. Ο Habib Bey θέλησε να φτιάξει ένα κάστρο, ένα παλάτι, που θα ξεχώριζε ανάμεσα στα σπίτια της κορυφής του 7ου λόφου της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας, σε μια περίοδο που αυτή έπνεε τα λοίσθια.

Σε μια περίοδο αναταράξεων και δημιουργίας νέων συσχετισμών, κυρίως πολιτικών αλλά και οικονομικών, ο Habib Bey ενστερνίστηκε τις ιδέες του κινήματος των Νεότουρκων, της Ένωσης και Προόδου και εντάχθηκε σε αυτό. Έτσι μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το ότι μετά το 1913, οι Ενωτικοί επιτάχυναν τις πολιτικές του τουρκισμού και εθνικοποίησης υπό την επιρροή των Βαλκανικών Πολέμων και της Αλβανικής εξέγερσης. Μία από αυτές τις πολιτικές είναι η Εθνική Οικονομία, που στόχο είχε να τουρκοποιήσει το κεφάλαιο και το εμπόριο που κατείχαν ξένες εταιρείες και παραδοσιακά Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι και Λεβαντίνοι μέσω συνθηκολόγησης. Ο Habid Bey εμπλέκεται με το εμπόριο σιτηρών νοικιάζοντας βαγόνια του σιδηροδρόμου και τα μεταφέρει από τις ανατολικές επαρχίες στην Κωνσταντινούπολη και στο μέτωπο του πολέμου κι αποκομίζει τεράστια κέρδη.

‘Βασιλιάς του πλιγουριού’

Σύντομα αποκτά το προσωνύμιο Bulgur Kralı Habib Bey” Βασιλιάς του πλιγουριού αλλά και “Muhtekir» κερδοσκόπος. Λατρεύει την πολυτέλεια, τη μεγαλοπρέπεια και την άνεση. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Μέγαρο Ρεσάτ Πασά στο Μπαλταλιμάνι του Βοσπόρου.

Ο Μπέης όμως θέλει κάτι δικό του, ένα ιδιαίτερο σπιτικό για την οικογένειά του. Έτσι αναθέτει στον Λεβαντίνο Gulio Mongeri, στον αρχιτέκτονα που έχτισε την Ιταλική Πρεσβεία και την Εκκλησία του San Antuan, την ανέγερση του σπιτιού του στον 7ο λόφο της ιστορικής χερσονήσου. Φέρνει τα υλικά από την Ευρώπη. Αυτό το μικρό παλάτι με τους πύργους, που ελάχιστη σχέση έχει με τη φτωχή γειτονιά όπου βρίσκεται και είναι ασύμβατο με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική υφή της Κωνσταντινούπολης, δεν διαφέρει από ένα αρχοντικό στην Ιταλία και τραβάει την προσοχή στο λόφο. Ήταν ένα από τα ψηλότερα κτίρια της Κωνσταντινούπολης εκείνη την εποχή κι άρχισε να αναφέρεται με σαρκασμό για την απαίσια πηγή των χρημάτων ως Παλάτι του πλιγουριού.

Η ανοικοδόμηση του σπιτιού του στο λόφο της ιστορικής χερσονήσου δεν θα ολοκληρωθεί όσο είναι εν ζωή. Ούτε κι η οικογένειά του θα χαρεί τη θαυμάσια θέα. Το Bulgur Palas μενει ημιτελές και καθώς τα χρέη του δεν μπορούν να αποπληρωθούν περνά στα χέρια της τράπεζας, της Osmanlı Bankası.

Ένα δωμάτιο γεμάτο καναρίνια!!

Σε κάποια δωμάτια του τεράστιου κτιρίου άρχισαν να τοποθετούνται παλιά έγγραφα της Οθωμανικής Τράπεζας και ένα δωμάτιο παραχωρήθηκε στα καναρίνια της τράπεζας. Ένα δωμάτιο γεμάτο καναρίνια!!

Ωστόσο, εκτός από τα καναρίνια, ζουν και άλλοι στο μικρό παλάτι που δεν είχε την ευκαιρία να ζήσει ο Habib Bey. Μέσα στην αυλή του τη δεκαετία του 50 μένουν και δύο χριστιανικές οικογένειες. Αυτές γίνονται η αιτία και το Bulgur Palas δέχεται επίθεση στα γεγονότα των Σεπτεμβριανών. Οι ψηλοί τοίχοι της περίφραξης αποδείχθηκαν σωτήριοι για τους ενοίκους καθώς και το θάρρος των Τούρκων που έμεναν σ’ αυτό μαζί με τους χριστιανούς και με τις φωνές τους προστάτεψαν τους συγκατοίκους τους.

Τα τελευταία χρόνια τo μικρό αυτό παλάτι έμεινε κλειστό κι εγκαταλειμμένο. Ακόμα και το όνομά του ξεχάστηκε κι οι περίοικοι το αποκαλούσαν Perili Köşk (Στοιχειωμένο). Μέχρι που το 2021 ο Μητροπολιτικός Δήμος της Πόλης το αγόρασε από την Τράπεζα, προχώρησε σε ανακατασκευή και μόλις πριν από  δύο μήνες το παρέδωσε στο κοινό ως βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο, χώρο εκθέσεων (αυτές τις μέρες φιλοξενεί έκθεση φωτογραφίας) αλλά και αναψυχής, κατάστημα αναμνηστικών, παιδική χαρά και πάρκιγκ.

Αγγίζεις τον ουρανό της Πόλης!

Ένα πραγματικό κόσμημα στην υποβαθμισμένη γειτονιά του Aksaray που το επισκέπτονται ντόπιοι για να περιηγηθούν στο αρχοντικό, να θαυμάσουν τη θέα και να εργαστούν στη βιβλιοθήκη. Αλλά και ξένοι που θέλουν να γνωρίσουν την αρχιτεκτονική των αρχοντικών σπιτιών της τελευταίας περιόδου της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Όσο για τη θέα που προσφέρουν τα μπαλκόνια του αλλά κυρίως ο πύργος του είναι μοναδική. Όπως γράφει κι ένας δημοσιογράφος, εδώ νομίζεις πως αγγίζεις τον ουρανό της Πόλης κι η ματιά φτάνει από τα νησιά και τη Θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι το τζαμί του Σουλεϊμάν.

Το κουμπί για την έναρξη του πραξικοπήματος της 27^ηςΜαϊου του 1960 κατά του Μεντερές πατήθηκε με τα γεγονότα της 6^η και 7^η Σεπτεμβρίου του 1955, δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος για πρώτη φορά αναφέρθηκε στο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, παρότι μέχρι σήμερα κανένας Τούρκος ηγέτης δεν παραδεχόταν καν ότι έγιναν Σεπτεμβριανά.

Σε ομιλία του σε ‘Συμπόσιο για το Πολιτικό Σύνταγμα’ που πραγματοποιήθηκε στο Nησί της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας (Yassıada/Πλάτη) όπου πραγματοποιήθηκε η δίκη Αντνάν Μεντερές, σήμερα, ανήμερα της επετείου του πραξικοπήματος του 1960, ο Ταγίπ Ερντογάν για πρώτη φορά παρουσίασε τους ‘ολιγάρχες οι οποίοι έβλεπαν της Τουρκία ως ιδιοκτησία τους’ - όπως τους αποκάλεσε - ως εκείνους που πρώτα επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1955 και στη συνέχεια, μετά από προβοκάτσιες και επιθέσεις έκαναν το πραξικόπημα.

Σύμφωνα με τον Τούρκο Πρόεδρο κατά τα 10 χρόνια της διακυβέρνησης Μεντερές είχαν επιτευχθεί σπουδαία έργα σε κάθε τομέα, από την σωστή απαγγελία της προσευχής του Μωάμεθ μέχρι το άνοιγμα των θρησκευτικών σχολείων Ιμάμ Χατίπ.

«Οι πολιτικές του Μεντερές και του Δημοκρατικού Κόμματος, που έφεραν το έθνος και το κράτος πιο κοντά, ενόχλησαν την προνομιούχο μειονότητα (στη συνέχεια της ομιλίας του τους αποκαλεί ολιγάρχες) που έβλεπε αυτή τη χώρα ως ιδιοκτησία της.  Αυτή η ενόχληση άρχισε να εμφανίζεται από το 1956. Το κουμπί έναρξης των πραξικοπηματιών πατήθηκε με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος.

Σύμφωνα με τον Ταγίπ Ερντογάν ακολούθως ξέσπασαν προβοκάτσιες, καβγάδες, διαμαρτυρίες και εντάσεις που σημειώθηκαν σε διάφορες επαρχίες της Τουρκίας.

Ο Τούρκος Πρόεδρος πρόσθεσε ότι «3 χρόνια πριν από το πραξικόπημα, ειδικά οι αρχιτέκτονες της απειλής για τον Μεντερές, εργάστηκαν σκληρά για να προετοιμάσουν ένα περιβάλλον κατάλληλο για το πραξικόπημα και έκαναν ό,τι μπορούσαν».

Όπως είπε, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης στόχευσαν τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα με τίτλους που αργότερα αποκαλύφθηκαν ότι ήταν ψέματα.

Η ομιλία του Τούρκου Προέδρου επικεντρώθηκε στην υπογράμμιση της αναγκαιότητας ενός νέου Πολιτικού Συντάγματος, διακηρυγμένη επιδίωξη του Ταγίπ Ερντογάν, για την οποία ωστόσο θα πρέπει να διασφαλίσει ευρύτερη πολιτικο-κομματική συναίνεση.«Ως κυβέρνηση που βρίσκεται πίσω από τις μεγαλύτερες δημοκρατικές νίκες στην ιστορία της Τουρκίας, θα επιμείνουμε στην εποικοδομητική, συμβιβαστική μας στάση στο θέμα αυτό. Νομίζω ότι η αντιπολίτευση δεν θα επιμείνει στη διατήρηση αυτού του Συντάγματος που υπάρχει από την εποχή του πραξικοπήματος», ανέφερε ο Τούρκος Πρόεδρος, υπογραμμίζοντας ότι το ισχύον Σύνταγμα της χώρας «επιβλήθηκε το 1982 μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα (του 1980) που εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μια σκοτεινή περίοδο στην τουρκική πολιτική ιστορία».

Η σημερινή ημερομηνία επελέγη ωστόσο προκειμένου να τιμηθεί παράλληλα η μνήμη του Αντνάν ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος που κερδίζοντας τις εκλογές του 1950 σηματοδότησε την πρώτη εναλλαγή κομμάτων στην Κυβέρνηση της Τουρκικής Δημοκρατίας, βάζοντας έτσι τέλος στην κυριαρχία του CHP.  Το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Μεντερές αποτελούν μαζί με το Milli Gorus του Νετζμεντίν Ερμπακάν, τις δύο θεμελιώδεις πολιτικές αναφορές των Ερντογάν και AKP. Έτσι, η 27η Μαΐου, ημέρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος εναντίον της Κυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος και του Αντνάν Μεντερές το 1960, ‘τιμάται’ εμφατικά από το AKP και τον Ταγίπ Ερντογάν η μνήμη του Μεντερές, ο οποίος εκτελέστηκε από τους πραξικοπηματίες ενάμιση χρόνο αργότερα (15/9/1961), έπειτα από μακρά δικαστική διαδικασία «τα πρακτικά της οποίας καταδεικνύουν πώς οι νόμοι παραβιάστηκαν εύκολα από τους δικαστές της χούντας για να στείλουν τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς στον θάνατο» Μαζί με τον Μεντερές στην αγχόνη εκτελέστηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού και Οικονομικών Χασάν Πολατκάν. «Σήμερα, μνημονεύουμε για άλλη μια φορά με μίσος εκείνους που μετέτρεψαν τη Yassıada σε νησί ντροπής και θλίψης της δημοκρατίας μας με τις αποφάσεις που πήραν. Δεν θα ξεχάσουμε ούτε θα συγχωρήσουμε ποτέ τους πραξικοπηματίες», ανέφερε ο Ταγίπ Ερντογάν.

Στα Σεπτεμβριανά αναφέρεται και το Αναντολού

Πάντως το έδαφος για την ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν ετοίμασε το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ανατολού το οποίο αναφέρεται εκτενώς στα Σεπτεμβριανά σε ‘επετειακό’ του δημοσίευμα, υπό τον τίτλο «Τα πρακτικά του Yassiada αποκαλύπτουν την πραξικοπηματική απόδοση δικαιοσύνης» δίνοντας τον λόγο στον Εισαγγελέα Κωνσταντινούπολης Ιμπραχίμ Τσιτσέκ.  Ο Εισαγγελέας Κωνσταντινούπολης αναλύει τα πρακτικά της δίκης Μεντερές «τα οποία τεκμηριώνουν την ανομία της διοίκησης της χούντας», όπως αναφέρεται.

Η υπόθεση των Σεπτεμβριανών, σύμφωνα με τον Τσιτσέκ, καταδεικνύουν ότι υπήρξε ‘μαύρο σχέδιο’ προκλήσεων με στόχο να ενοχοποιηθούν και να ανατραπούν ο Μεντερές και η Κυβέρνησή του, σχέδιο το οποίο η «δίκη παρωδία» στο Yassıada δεν επέτρεψε να αποκαλυφθεί.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Τσιτσέκδηλώνει τα εξής: «Έλαβαν χώρα πολύ περίεργα πράγματα κατά τη διάρκεια της δίκης. Οι δικηγόροι του Αντνάν Μεντερές, του Τζελάλ Μπαγιάρ και των υπόλοιπων κατηγορουμένων διατύπωσαν διάφορα αιτήματα. Οι μάρτυρες μεταφέρονταν στις ακροάσεις αλλά πρώτα συγκεντρώνονταν σε ένα σημείο όπου τους άκουγε κάποιος και στη συνέχεια επέλεγαν όσους ήθελαν για να τους βάλουν να καταθέσουν. Για παράδειγμα, ο Μεντερέςεπέμενε να ακουστεί ο επικεφαλής του MAH (Millî Emniyet Hizmeti, Τ/Υπηρεσία Πληροφοριών έως το 1965) ως μάρτυρας στη δίκη σχετικά με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, δεν κλήθηκε να καταθέσει».

Επιχείρησαν να αποδώσουν ευθύνες στον Μεντερές

Σημειώνοντας ότι στο Yassıada επιχειρήθηκε να αποδοθούν ευθύνες για τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου στον Μεντερές και τους φίλους του, ο Τσιτσέκ  δηλώνει ότι από τα πρακτικά βγαίνει το συμπέρασμα πως τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν με την ενεργοποίηση μιας μυστικής δομής. Μια από τις σημαντικότερες υποθέσεις στις δίκες της Yassıada ήταν ο φάκελος για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, υπογραμμίζει ο Τσιτσέκ και συνεχίζει ως εξής: «Τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν λόγω της σύγχυσης στην Κύπρο. Υπάρχουν ‘δύο λαοί’ στην Κύπρο, αλλά η Κύπρος βρίσκεται τότε υπό την κυριαρχία των Βρετανών. Αργότερα, οι Έλληνες έφτασαν μέχρι τα Ηνωμένα Έθνη για να συνδέσουν την Κύπρο με την Ελλάδα. Στην αρχή, η Τουρκική Κυβέρνηση δεν είχε πολιτική για την Κύπρο. Ωστόσο, διάφορες εφημερίδες, με επικεφαλής την Hurriyet, άρχισαν να δημοσιεύουν άρθρα σχετικά με το τι συνέβαινε εκεί. Όταν αυξήθηκαν οι ισχυρισμοί και οι πιέσεις, όπως ότι οι πολίτες μας στην Κύπρο διώκονται και ότι η Ελλάδα παρέχει οικονομική βοήθεια εκεί, τότε παρενέβη η Κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελε η Βρετανία ήταν να φέρει αντιμέτωπους τους Έλληνες και τους Τούρκους στην Κύπρο οδηγώντας τους σε ένα αδιέξοδο ώστε να παραμείνει στην Κύπρο. Για το λόγο αυτό, οργανώθηκε διεθνής διάσκεψη. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, για να αποκτήσει το ‘πάνω χέρι’ στη διάσκεψη, ο Φατίν Ρουστού Ζορλού έστειλε τηλεγράφημα στην Τουρκία από το Λονδίνο λέγοντας: ‘Κάντε μια διαδήλωση και δυναμώστε τη θέση μου”. Κατόπιν αυτού, η Κυβέρνηση σκέφτηκε να οργανώσει μια κανονική διαδήλωση διαμαρτυρίας. Αυτό το στοιχείο χρησιμοποιήθηκε στη δίκη εναντίον της κυβέρνησης». Ωστόσο, τονίζει ο Τσιτσέκ, η Κυβέρνηση πανικοβλήθηκε όταν η διαδήλωση, η οποία είχε προγραμματιστεί για να καταδικαστούν οι σφαγές Τούρκων από την οργάνωση ΕΟΚΑ στην Κύπρο, μετατράπηκε σε επιθέσεις εναντίον Ελλήνων πολιτών στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα ο Menderes και ο Πρόεδρος Celal Bayar ταξίδεψαν με τρένο από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη για να θέσουν υπό έλεγχο την κατάσταση. Ο εισαγγελέας Τσιτσέκ παρουσίασε τις προσπάθειες που έγιναν για να εμφανιστούν ο Μεντερές και οι φίλοι του ως υπεύθυνοι για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, για τα οποία από τα πρακτικά της δίκης προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ότι οργανώθηκαν από σκοτεινές δομές, ως εξής: «Μετά τα γεγονότα, τα μέλη του Τουρκοκυπριακού Συνδέσμου οδηγούνται στη φυλακή. Στην οργάνωση αυτή όμως υπάρχουν και άτομα όπως ο Orhan Birgit [σ.σ. μέλος του CHP]. Τον Ορχάν Μπιργκίτ τον είδαμε τότε και στη βανδαλιστική επίθεση εναντίον της εφημερίδας Tan. Κατά τη διάρκεια της δίκης στο Yassiada, ο Μεντερές επέμεινε να κληθούν ο τότε επικεφαλής του MAH και κάποιοι γραφειοκράτες για να καταθέσουν. Οι δικηγόροι του συνέτασσαν επίμονα σχετικά υπομνήματα, αλλά η βαθιά δομή δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Αυτή η βαθιά δομή αθωώθηκε πλήρως για την υπόθεση της 6-7 Σεπτεμβρίου και κατηγορήθηκαν οι πολιτικοί»

Η περιοχή απέναντι από την ιστορική χερσόνησο της Πόλης ονομάζεται Πέρα, γιατί για τους παλιούς κατοίκους ήταν πέρα από τα όρια της περιτείχιστης Βασιλεύουσας. Εδώ βρίσκεται ο Γαλατάς και το Καράκιοϊ και πιο πάνω το Σταυροδρόμι. Εδώ ίδρυσαν τις πρεσβείες τους τα Ευρωπαϊκά κράτη και εδώ αναπτύχθηκε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Αυτοκρατορίας το 19 αι. Εδώ ήταν ένα από τα εμπορικά λιμάνια της Πόλης κι εδώ έφταναν χιλιάδες ταξιδευτές από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.

Ο χρόνος όμως όλα τα δαμάζει κι άλλοτε τα βυθίζει στην απαξίωση και την εγκατάλειψη κι άλλοτε τα αναδεικνύει φωτίζοντάς τα.

Το Karaköy έως τώρα ήταν γνωστό για τη σκάλα του, τουςμπακλαβάδες του Güllüoğlu, τους μεζέδες του Namlı και τιςεκκλησίες που είχε καταλάβει ο παπα-Ευθύμ. Αυτά το πρωί. Με το που έπεφτε το σκοτάδι και κατέβαιναν τα κεπέγκια των μαγαζιών βρωμιά, ουσίες, πορνεία και τα σχετικά χαρακτήριζαν την περιοχή. Και τώρα όλα έχουν αλλάξει! Από τον Τοπχανά του Βοσπόρου μέχρι τον Kaşımpaşa, στην ακτή του Κεράτιου η ανάπλαση προχωρά με ταχύτατουςρυθμούς. Μια νέα Πόλη γεννιέται!

Κι όμως εδώ η ιστορία είναι τόσο πυκνή, τόσο παρούσα, που το βλέμμα δεν προλαβαίνει να αλλάξει γωνία και εστιάζει σεκάτι που έχει να διηγηθεί φοβερά και τρομερά πράγματα. Αλλά υπάρχουν κι άλλα που θα πρέπει να σηκώσει κανείς τα μάτια υψηλά, πάνω από το ύψος των οικοδομών στους στενούς δρόμους.

Εκκλησία στον 5^ο όροφο

Σε μια από τις βόλτες στην αγαπημένη αυτή περιοχή σταθήκαμε μπροστά στη μεγάλη πόρτα μιας παλιάςπολυκατοικίας. Η μεταλλική πλακέτα ενημέρωνε πως ηεκκλησία ήταν στον 5ο όροφο.

-Πάμε, είπε ο Συμεών, και κατευθύνθηκε προς τι σκάλες.

-Με τα πόδια; ρώτησα, και ήδη είχαμε πατήσει στα πρώτα φαγωμένα μαρμάρινα σκαλιά. Πατίνα του χρόνου λέγεται ηφθορά αλλά γίνεται επικίνδυνη, όταν η χρήση συνεχίζεται.

Η σκάλα φαρδιά, μαρμάρινη έστριβε σε κάθε όροφο κι εμείς βαστούσαμε την κουπαστή για να στηρίζουμε το κάθε βήμα μας. Φτάνοντας στον τελευταίο όροφο η έκπληξη που μας περίμενε ήταν μεγάλη. Ένας μικρός ναός, με μία αίθουσα υποδοχής πιστών και επισκεπτών, ένα μικρό μουσείο και διάφοροι βοηθητικοί χώροι κάλυπταν όλο τον όροφο. Βγαίνοντας στο μεγάλο μπαλκόνι η έκπληξη ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Μικροί γαλαζοπράσινοι τρούλοι πάνω στις οροφές των γειτονικών πολυκατοικιών μαρτυρούσαν την ύπαρξη κι άλλων ναών.

Όλοι Μετόχια μονών του Αγίου Όρους το ένα δίπλα στοάλλο, ξεχωρίζουν από εδώ ψηλά. Εμείς στον Άγιο Ανδρέα, δίπλα ο Προφήτης Ηλίας, απέναντι ο Άγιος Παντελεήμονας. Χτισμένες για να καλύψουν τις ανάγκες πληθυσμών που βρήκαν καταφύγιο στην Πόλη σε δύσκολες περιόδους. Κυρίως Ρώσοι εμιγκρέδες έβρισκαν εδώ καταφύγιο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Και σήμερα τίποτε δεν έχει αλλάξει. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο, μπορούν και κρατούν τιςαναγκαίες ισορροπίες και συνυπάρχουν Ρώσοι, Γεωργιανοί, Ουκρανοί, Μολδαβοί. Όλοι στον ίδιο ναό, όλοι γύρω από τοίδιο τραπέζι. Προσευχή κάθε Κυριακή πρωί κι αμέσως μετά κουβέντες και συζητήσεις με ένα ποτήρι ζεστό τσάι στην αίθουσα δίπλα στην εκκλησία. Η οικουμενικότητα τηςορθοδοξίας εδώ βρίσκει εφαρμογή.

Μια πληγή στην καρδιά της Ρωμιοσύνης

Βγήκαμε ξανά στο μπαλκόνι κι ακριβώς μπροστά μας ηιστορία συνεχίζει να ξετυλίγεται. Ο Άγιος Νικόλας του παπα-Ευθύμ και λίγο πιο εκεί η Παναγία η Καφφατιανή, μια πληγή στην καρδιά της Ρωμιοσύνης, μια μαύρη σελίδα στηνιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Κι αν οι εκκλησίες βρίσκονται στις ταράτσες των παλιώνπολυκατοικιών, ένα τζαμί εδώ στο Karaköy είναι υπόγειο. Κατεβαίνοντας από τον 5ο όροφο και διασχίζοντας το σοκάκι προς τη γέφυρα του Γαλατά βρεθήκαμε λίγα σκαλιά κάτω από το επίπεδο του δρόμου. Το Yeraltı camii δεν είναι τίποτε άλλο από το υπόγειο του βυζαντινού πύργου του Γαλατά. Εδώ λέει ήταν δεμένο το ένα άκρο της περίφημηςαλυσίδας του Κεράτιου. Η αλυσίδα έλεγχε την είσοδο τωνκαραβιών στον Κεράτιο κόλπο. Τόσο για εισπρακτικούςλόγους για τα εμπορικά καράβια , όσο και για αμυντικούςγια τα πολεμικά. Από τον βυζαντινό πύργο δεν έχει απομείνει τίποτε πέρα από το υπόγειό του που αρχικά μετατράπηκε σε κελάρι, μετά σε δεξαμενή νερού και τέλοςμετά από το όνειρο που είδε κάποιος λόγιος (17ος αι.) μετους τάφους κάποιον "συντρόφων" μετετράπηκε σε ιερό τζαμί.

Το παρελθόν όμως χάνεται κάτω από το βάρος του παρόντος. Η ανάπλαση δημιούργησε μια τεράστια παραλιακή γραμμή πιο κοσμική και πιο εντυπωσιακή από το παρελθόν. Το γιγαντιαίο κρουαζιερόπλοιο άραξε για πολλοστή φορά στην κυκλική του πορεία στις ακτές του Αιγαίου στηνολοκαίνουρια αποβάθρα του Galataport.  Όσο όμως κι αν όλα εδώ λάμπουν φωτισμένα κι απαστράπτοντα δεν μπορούν να ανταγωνιστούν αυτό που αντικρίζει κανείς κοιτάζοντας την ιστορική χερσόνησο και την κορυφογραμμή που σχηματίζουν οι τρούλοι και οι μιναρέδες κάθε δειλινό. Η Πόλη σε μαγεύει όπου κι αν κοιτάξεις, αυτό που περικλείουν όμως τα τείχη της είναι μοναδικό!

Στο αρχαιότερο σχολείο που διδάσκεται αδιάλειπτα η ελληνική γλώσσα έγινε χθες το απόγευμα η απονομή των υποτροφιών, που έχει θεσπίσει η εταιρεία PeopleCert του Κωνσταντινουπολίτη κ. Βύρωνα Νικολαϊδη για φοιτητές και ερευνητές που έχουν ολοκληρώσει τις προπτυχιακές τους σπουδές κι έχουν καταγωγή από την Πόλη, την Ίμβρο και την Τένεδο.

Το επιβλητικό σχολικό κτίριο της Ομογένειας, που κυριαρχεί στον πέμπτο λόφο της ιστορικής χερσονήσου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δημάδη και δωρεές της Μονής Βατοπεδίου και του Γεωργίου Ζαρίφη, αποτελεί σύμβολο της ελληνική εκπαίδευσης αλλά και της ισχυρής παρουσίας της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας στην Πόλη. Αυτό το σχολείο επέλεξε ο κ. Βύρωνας Νικολαΐδης για να πραγματοποιηθεί για δεύτερη χρονιά η απονομή των υποτροφιών που έχει θεσπίσει.

Με θέα τον Κεράτιο Κόλπο και στη σκιά του εντυπωσιακού Κόκκινου Σχολείου, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν οι Τούρκοι εξαιτίας των κόκκινων τούβλων που το καλύπτουν εξωτερικά, πλήθος κόσμου ανέβηκε τα σκαλιά που οδηγούν από την κεντρική είσοδο στον αύλειο χώρο κι από εκεί στην εσωτερική είσοδο του σχολείου.

Στην τελετή παραβρέθηκαν μέλη της Ιεράς Συνόδου και της  Ομογένειας, εκπαιδευτικοί των σχολείων της Πόλης, προσκεκλημένοι  από την Ελλάδα, εκπρόσωποι των ΜΜΕ από Ελλάδα και Τουρκία, περσινοί υπότροφοι και φυσικά οι υποψήφιοι μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί   φοιτητές. Ιδιαίτερα τιμητική ήταν η παρουσία της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κκ. Βαρθολομαίου, που δεν έκρυψε τη χαρά και τη συγκίνησή του για το υψηλό επίπεδο σπουδών των υποψηφίων αλλά και για την επιθυμία που εξέφρασαν τα νέα αυτά παιδιά να στηρίξουν με την παρουσία και το έργο τους ενεργά και δυναμικά την Ομογένεια.

Όπως έχει ανακοινωθεί από την επιτροπή θέσπισης των υποτροφιών, αυτές θα αφιερώνονται κάθε χρόνο σε τρεις σημαίνοντες δασκάλους της Ομογένειας. Πέρσι δόθηκαν στο όνομα του Δημήτριου Φραγκόπουλου, του Αλέξανδρου Αλεξανδρίδη και του Δημήτριου Νικολαΐδης ενώ φέτος τιμήθηκαν τα ονόματα του Βασίλη Κασαπίδη, της Αρίστης Κιμιατζή και του Δημήτριου Παντελάρα. Καθώς οι αιτήσεις που κατατέθηκαν ήταν πολλές, ο κ. Βύρων Νικολαΐδης ανακοίνωσε πως  η επιτροπή αποφάσισε να δοθούν και τρεις τιμητικές διακρίσεις. 

Η εκδήλωση αυτή ήταν ενδεικτική της διαχρονικής στήριξης που παρέχει η Ομογένεια στο θεσμό της εκπαίδευσης στην Πόλη. Από τους μεγάλους ευεργέτες του 19^ου αι. που χάρισαν αυτά τα καταπληκτικά σχολικά συγκροτήματα, που στολίζουν μέχρι σήμερα την Πόλη θέλοντας να εκφράσουν τη αναγκαιότητα και τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης της εκάστοτε νέας γενιάς, τους μεγάλους δασκάλους του 20^ουαι. που προσέφεραν ολοκληρωμένη και σύγχρονη παιδεία δίνοντας την ψυχή τους μέσα στην αίθουσα, μέχρι τους σημερινούς ευεργέτες, όπως ο κ. Νικολαΐδης, η πορεία των εκπαιδευτικών θεμάτων   γνώρισε περιόδους ακμής αλλά και πολλές δυσκολίες και εμπόδια. Κατάφερε όμως με τη βοήθεια εμπνευσμένων ανθρώπων να σταθεί όρθια.  

Η θέσπιση αυτών των υποτροφιών έχει ως στόχο όχι μόνο να στηρίξει των παιδιών αυτών στην ακαδημαϊκή τους καριέρα αλλά και να τα επανενώσει με την πατρίδα των γονιών τους και να δημιουργήσει δυνατότητες επιστροφής σε αυτήν. 

Όπως και πέρσι στο πλαίσιο των υποτροφιών δόθηκε και το ειδικό βραβείο στο όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχη κκ. Βαρθολομαίου. Φέτος η επιτροπή επέλεξε να τιμήσει με αυτό τους ανθρώπους του ομογενειακού τύπου δίνοντας το βραβείο στους εκδότες των εφημερίδων «Απογευματινή», «Ηχώ» και «Πολίτης».  Με το ίδιο βραβείο πέρσι τιμήθηκε ο Πανεπιστημιακός Εκπαιδευτικός  κ.  Γιώργος Στεφανόπουλος για την πολυσχιδή προσφορά τους στην Ομογένεια.

Πρόεδρος PeopleCert Βύρων Νικολαϊδης: «Αυτός ο σπόρος που ρίξαμε πέρσι έχει ανθίσει».

Σχολάρχης Μεγάλης του Γένους Σχολής Δημήτρης Ζώτος: "Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο κύριος Νικολαϊδης εγγράφεται σιγά – σιγά στη συλλογική μνήμη των Ρωμιών ως ο οραματιστής προστάτης του Ρωμαίικου πολιτισμού σε δύσκολους καιρούς".

Την Υποτροφία Βασίλειος Κασαπίδης (8 χιλιάδες ευρώ) έλαβε η Θεοδώρα Δελημπάσογλου-Αχτύπη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, τμήμα ψυχολογίας, Πανεπιστημίου Liverpool.

Την υποτροφία Δημήτριος Παντελάρας (8 χιλιάδες ευρώ) έλαβε η Ευφρωσύνη Κορωναίου, υποψήφια Διδάκτωρ, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.

Την υποτροφία Αρίστη Κιμιατζή (8 χιλιάδες ευρώ), την έλαβε η Σωτηρία Ίρις Ντολαπτσή, υποψήφια Διδάκτωρ, Νομική Σχολή ΕΚΠΑ.

Τιμητική διάκριση από 4 χιλιάδες ευρώ έλαβαν:

1. Ο Χρυσόστομος Βουτσάς, μεταπτυχιακός φοιτητής, τμήμα χημείας, ΑΠΘ.
2. Η Αγγελική Δαμήλου, υποψήφια Διδάκτωρ, κέντρο Νευροεπιστημών, Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.
3. Ο Δημήτρης Πρόκος, υποψήφιος Διδάκτωρ, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ.

Γράφει η Μαρία Δήμου

Οι προσωπικότητες που αναδύθηκαν μέσα από την ρωμαίικη κοινότητα και ο ρόλος που έπαιξαν τόσο στην πορεία της Ρωμιοσύνη της Πόλης όσο και σ’ αυτήν του νεοσύστατου ελληνικού κράτους πάντα εντυπωσιάζουν και αποτελούν θέματα ερευνητικού ενδιαφέροντος. Η γνωριμία με αυτές τις προσωπικότητες είναι και θέμα πολλών εκδηλώσεων που πραγματοποιούν κοινοτικοί φορείς των ρωμαίικων βακουφίων.

Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκε και η ομιλία του κ. Γιώργου Μπονάνου, απόγονου της οικογένειας Ζαρίφη, στην καινούρια αίθουσα της Κοινότητας Παναγίας Παραμυθίας, στο Φανάρι. Ο πάντα δραστήριος Πρόεδρος κ. Λάκης Βίγγας με τα μέλη της Εφοροεπιτροπής προσκάλεσαν το κοινό της Πόλης να παρακολουθήσει την ομιλία του κ. Μπονάνου με θέμα τα έργα και τις ημέρες του τραπεζίτη και μεγάλου ευεργέτη Γιώργου Ζαρίφη.

Η απόλυτα επιχειρηματική μορφή του μεγαλοτραπεζίτη, που κυριάρχησε στον χρηματοπιστωτικό κόσμο του Γαλατά και έσωσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία από την πτώχευση, είχε τόσο μεγάλο ανθρωπιστικό, εθνικό, φιλοεκπαιδευτικό έργο που κατατάχθηκε ανάμεσα στις μέγιστες προσωπικότητες όχι μόνο της Ρωμιοσύνης αλλά κι ολόκληρης της Αυτοκρατορίας.

Ο κ. Μπονάνος απευθυνόμενος σε ένα πολυσυλλεκτικό κοινό παρουσίασε άγνωστες πτυχές της ζωής τόσο του Γιώργου Ζαρίφη όσο και της ευρύτερης οικογένειας. Μίλησε για την Αλώνη, το μικρό νησάκι της Θάλασσας του Μαραρά, τόπο καταγωγής της οικογένειας, για τη μετάβαση από την οινοπαραγωγή στο χώρο των επιχειρήσεων και τραπεζών. Για τις διαδοχικές μετακινήσεις από την Πόλη στη Οδησσό, στο Ναύπλιο και την επιστροφή στη γενέθλια γη. Για το όνειρο της προόδου και της ανάπτυξης, οικονομικής, κοινωνικής  και πνευματικής, της Ρωμαίικης Κοινότητας. Για τη χρηματοδότηση σχολείων, κοινωφελών ιδρυμάτων και εκκλησιών. Για το όνειρό του να αποκτήσουν οι Ρωμιοί δύναμη και δυνατότητες τέτοιες που θα τους οδηγήσουν στις πιο υψηλές θέσεις της κοινωνίας και της διοίκησης έτσι ώστε να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός συνασπισμού ανάμεσα στο νεοϊδρυθέν ελληνικό και στο κράτος που έβλεπε να έρχεται μετά από τη κατάρρευση της παρηκμασμένης  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η χρηματοδότηση προς τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, τα Νοσοκομεία Βαλουκλή, το Κεντρικό Παρθεναγωγείο, τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, το Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο, τη Φίλεργο Εταιρεία Κωνσταντινουπόλεως, τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία,  η στήριξη στο Γεώργιο Βιζυηνό και στον  Λάζαρο Σώχοαποτελούν μέρος της πολυσχιδούς προσφοράς του Γιώργου Ζαρίφη και των επιγόνων του.

Ο κ. Μπονάνος δήλωσε πως αναμένει την επανέκδοση στα ελληνικά των απομνημονευμάτων του επιφανούς μέλους της οικογένειάς του, πως εργάζεται για την αγγλική μετάφραση ενώ δήλωσε ενθουσιασμένος με την δεύτερη έκδοσή τους στην τουρκική γλώσσα συγχαίροντας τον εκδότη κ. Kenan Kocatürk, πρόεδρος του Συλλόγου   Εκδοτών Τουρκίας, που παραβρέθηκε στην εκδήλωση.

Την παρουσίαση του ομιλητή έκανε η κ. Υβόννη Βίγκα ενώ παρόντες ήταν ο Πέτρος Κωνσταντής- Ζαρίφης με τη σύζυγό του, που συμπλήρωσε με τα δικά του βιώματα τη διήγηση του κύριου ομιλητή.

Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν στο δείπνο που παρέθεσε η Επιτροπή στους εκλεκτούς προσκεκλημένους με αμείωτο ενδιαφέρον.

Γράφει η Ολυμπία Μπέτσα

Το εφήμερο και το ευμετάβλητο της ανθρώπινης ύπαρξης – σα σκιά ονείρου ο άνθρωπος - προσέγγισε η παράσταση που παρουσιάστηκε στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή από τη Στέγη Πολιτισμού και Κοινωνικής Συμπαράστασης Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» σε συνεργασία με τη θεατρική ομάδα «ΕΛΕΟΣ» και το φωνητικό σύνολο «ΜΕΜΝηΑ», το μεσημέρι της Παρασκευής 10 Μαΐου 2024 και που τίμησε με την παρουσία Της, η Α.Θ.Π., Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος.

Αφού προηγήθηκε το καλωσόρισμα του Σχολάρχη κ. Δημητρίου Ζώτου, ο χαιρετισμός του προέδρου του «Αριστοτέλη» Θεοδώρου Ασπασίδη και η ευλογία της Α.Θ.Π., Οικουμενικού Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου, το φιλόμουσο κοινό και οι μαθητές της Σχολής είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το θεατρικό αναλόγιο του Δρ. Νικόλαου Β. Παππά. Ο Δρ. Παππάς με έμπνευση και φαντασία μετουσίωσε κείμενα της αρχαίας ελληνικής ιστοριογραφίας αναφορικά με τον Μεγάλο Αλέξανδρο, σε διαχρονικές κραυγές πόνου και νοσταλγίας για την πατρίδα, πλαισιωμένα με σύγχρονα τραγούδια της ξενιτιάς. Τα επτά κεντρικά πρόσωπα που αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, πάντα με κέντρο αναφοράς το μεγάλο στρατηλάτη, είναι ο σκυθρωπός στρατηγός του Κοίνος (Δημοσθένης Ιωαννίδης), η δυναμική μητέρα του Ολυμπιάδα (Αφροδίτη Ιωαννίδου), η πονεμένη αδελφή του Κλεοπάτρα (Άννα Δουμάνογλου), η αφοσιωμένη τροφός του Λανίκη (Στέλλα Τσατσαρώνη), η πολυταξιδεμένη εταίρα Θαΐδα (Αφροδίτη Τσέτσικα) που τον ακολούθησε στην εκστρατεία, η Περσίδα ερωμένη του Βαρσίνη (Δέσποινα Σφάντζικα) και η Βακτριανή σύζυγος του Ρωξάνη (Ελπίδα Ευκαρπίδου). Οι δύο τελευταίες του χάρισαν τους δύο γιους του, η Βαρσίνη τον Ηρακλή κι η Ρωξάνη τον Αλέξανδρο τον Δ΄ αντίστοιχα.

Ο Μεγάλος Νόστος

Οι αφηγητές Δρ. Νικόλαος Παππάς, Έφη Κυρλαγκίτση και Στέλλα Μωυσίδου παρουσιάζουν τα πρόσωπα, ερμηνεύοντας τα συναισθήματα που προκαλεί ο Μεγάλος Νόστος και η απώλεια. Οι χορωδοί του φωνητικού συνόλου «ΜΕΜΝηΑ» συνοδεύουν μουσικά με την καθοδήγηση του μαέστρου Σάκη Δερμιτζάκη. Ακούγονται τραγούδια όπως το «Τζιβαέρι», «της Ξενιτιάς», «Χωριό μου, χωριουδάκι μου» κ.ά. που μιλούν για τη νοσταλγία, το άλγος του Νόστου, τον πόνο για την πατρίδα και που συγκινούν και ξεσηκώνουν το θυμικό.

Οι σπαρακτικές ιστορίες των ξενιτεμένων πότε στη Μακεδονία, πότε στην Ασία, πότε στην Αίγυπτο ξεκινούν από τα παιδικά τους χρόνια στον τόπο που γεννήθηκαν, αγάπησαν και ανατράφηκαν και συνεχίζουν στους δρόμους των ξένων τόπων, όπου βρέθηκαν, είτε λόγω έρωτα, είτε λόγω επιγαμιών, είτε λόγω εκστρατείας, είτε λόγω εξορίας και φόβου. Τα συναισθήματα μεταβάλλονται, καθώς η πρωτόγνωρη χαρά μετατρέπεται σε βαθιά λύπη μέσα από τη μοναξιά και την απώλεια των αγαπημένων προσώπων, με αποκορύφωμα τον τρόμο που γεννά η απειλή για την ίδια τους τη ζωή, την ίδια τους την ύπαρξη. Δυνατές οι κραυγές των μητέρων που έχασαν τα βλαστάρια τους και το έμαθαν μετά, αλλά ακόμα πιο τραγική και σπαρακτική είναι η κραυγή που προκύπτει από το αδόκητο τέλος των ιστορικών προσώπων που κατέληξαν διωγμένοι, κατατρεγμένοι και άταφοι σε ξένους τόπους, αφιλόξενους και μακρινούς, με τις ψυχές τους αγριεμένες και αδικαίωτες να περιφέρονται στον Άδη.

Μέγας απών ο Μέγας Αλέξανδρος

Ο μέγας απών είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Η απουσία του συνδετικού προσώπου κάνει πολύ πιο έντονη την παρουσία του, σε όλες τις αφηγήσεις. Είναι αυτός που καθόρισε την πορεία της ζωής τους και που αγαπήθηκε από όλους και πιότερο από τη μάνα. Είναι όμως άφαντος, υπενθυμίζοντας στο κοινό ότι ακόμα και σήμερα ο τάφος του παραμένει μυστήριο.  Και καθώς κορυφώνονται οι τραγικές ιστορίες, έρχονται οι στίχοι του Πίνδαρου από τον  8^ο Πυθιόνικο να μας υπενθυμίσουν τι είναι ο άνθρωπος.

ἐπάμεροι· τί δέ τις; τί δ᾽ οὔ τις; σκιᾶς ὄναρ [επωδ. ε]
ἄνθρωπος.

Μτφρ.

Εφήμεροι· τί είναι κανείς και τί δεν είναι; [επωδ. ε]
Ίσκιος ονείρου ο άνθρωπος.

Ο καθένας μόνος - όπως άλλωστε είναι κι η μοίρα του ανθρώπου που μόνος του πορεύεται στη ζωή -  αλλά και όλοι μαζί οι συντελεστές της παράστασης μάς το φωνάζουν:  «Τίποτα δεν είναι τα ωραία αυτού του κόσμου / πριν καλά φανούν, χάνονται…/ σαν ονείρου σκιά» (Λίλα Ντε Τσάβες).

Έτσι, γοργά και κάποτε αιφνιδιαστικά τα μεγαλεία χάνονται και «τα στερνά δεν τιμούν τα πρώτα», όπως χαρακτηριστικά λέει ο σοφός μας λαός για το άδικο τέλος.

Δυνατό σε μηνύματα και καινοτόμο σε έμπνευση το θεατρικό αναλόγιο «Ως σκιάς όναρ- σαν ονείρου σκιά» τάραξε τη σκέψη μας για τη φύση του ανθρώπου σιγανά και ταπεινά…

Συντελεστές της παράστασης

Κείμενο-Μουσική Επιμέλεια: Δρ. Νικόλαος Β. Παππάς.

Σκηνοθετική-Εικαστική Επιμέλεια: Αφροδίτη Ιωαννίδου.

Ενορχήστρωση-Μουσική Διεύθυνση: Σάκης Δερμιτζάκης.

Θεατρική Ομάδα «Ἔλεος»

Με τη σειρά εμφάνισης Αφηγητές: Νικόλαος Παππάς, Έφη Κυρλαγκίτση, Στέλλα Μωυσίδου. Ολυμπιάδα: Αφροδίτη Ιωαννίδου. Κλεοπάτρα: Άννα Δουμάνογλου. Βαρσίνη: Δέσποινα Σφάντζικα. Θαΐδα: Αφροδίτη Τσέτσικα. Κοίνος: Δημοσθένης Ιωαννίδης. Ρωξάνη: Ελπίδα Ευκαρπίδου. Λανίκη: Στέλλα Τσατσαρώνη.

Μουσικό - Φωνητικό Σύνολο «ΜέΜνηΑ» Πιάνο: Σάκης Δερμιτζάκης. Σοπράνο: Άννα Καραχάλιου, Δέσποινα Στάη, Αρετή Τάχου. Άλτο: Ρούλα Βέττα, Ιωαννέτα Βλάσση, Βούλα Δημητρούλη, Στέλλα Μωυσίδου, Ευαγγελία Χατζηνάσιου. Τενόρο: Τάσος Αναστασιάδης, Απόστολος Δεληγεώργης, Δρόσος Δρόσος, Φάνης Καπητανίδης, Στέλιος Κοτζαμάνης. Μπάσο: Γιάννης Γιαγκούδης, Γιώργος Ζούπος, Ιγνάτιος Χαραλαμπίδης. Σολίστ: Αρετή Τάχου, Ρούλα Βέττα, Στέλιος Κοτζαμάνης, Γιώργος Ζούπος.