Την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων στο Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, με στόχο τη διάσωση του ιστορικού κτιρίου, αποφάσισε η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η απόφαση λήφθηκε έπειτα από της άκαρπες προσπάθειες πολλών χρόνων για ανεύρεση χρηματοδότησης για την αποκατάσταση του ξύλινου κτηριακού συγκροτήματος.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το Φανάρι είχε ετοιμάσει ήδη μελέτη αξιοποίησης, την οποία είχε παρουσιάσει η εταιρεία Sevotel, οπότε η προοπτική να λειτουργήσει το Ορφανοτροφείο ως ξενοδοχείο –όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί–, μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο σχεδιασμός αφορά την προοπτική μακροχρόνιας μίσθωσης. Οι όροι πρόκειται να οριστικοποιηθούν στο προσεχές μέλλον από αρμόδια επιτροπή η οποία πρόκειται να συσταθεί.
Σε ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αναφέρεται: «Τις δυνατότητες αξιοποιήσεως του χώρου του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου εξέτασε η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, την Τρίτη, 3 Ιουνίου 2025, κατά την τελευταία τακτική συνεδρίασή της για τον μήνα αυτό, κατόπιν λεπτομερούς ενημερώσεως από τον Εντιμολ. Άρχοντα Μ. Χαρτοφύλακα της Μ.τ.Χ.Ε. και Κοινοτικό παράγοντα κ. Παντελεήμονα Βίγκα».
«Κατόπιν πολλών και άκαρπων προσπαθειών ανεύρεσης χρηματοδότησης για την αποκατάσταση του ξύλινου κτηριακού συγκροτήματος του Ορφανοτροφείου, το οποίο ύστερα από την επιβληθείσα διακοπή της λειτουργίας του, τη δεκαετία του ’60, παραδόθηκε στην φθορά του χρόνου και υπέστη εκτεταμένες ζημίες, ο Πατριάρχης και οι συνοδικοί Αρχιερείς, αφού εξέτασαν σχετική μελέτη που ζήτησε το Πατριαρχείο, αποφάσισαν ομοφώνως να επιταχυνθούν οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να αναπτυχθούν στον εν λόγω χώρο οικοτουριστικές δραστηριότητες, απόλυτα εναρμονισμένες με το περιβάλλον και τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα των Πριγκηποννήσων. Η απόφαση ελήφθη με σεβασμό στην ιστορική παρακαταθήκη του Ελληνικού Ορφανοτροφείου, το οποίο διαχρονικά υπηρέτησε τις ανάγκες της Ρωμαίηκης Κοινότητος, και με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιωτικού συμπλέγματος του Μαρμαρά», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Επισημαίνεται ότι «τα επόμενα βήματα προς την υλοποίηση της παραπάνω αποφάσεως θα πραγματοποιηθούν στο αμέσως επόμενο διάστημα από ειδική Επιτροπή που θα οριστεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο».
Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στην Ευρώπη
Πρόκειται για το μεγαλύτερο ξύλινο κτήριο στην Ευρώπη και το δεύτερο μεγαλύτερο παγκοσμίως, τα 20.000τμ συνολικού εμβαδού του περιλαμβάνουν 206 δωμάτια, κουζίνα και βιβλιοθήκη, και έχουν φιλοξενήσει δημοτικό σχολείο και εργαστήρια επαγγελματικής κατάρτισης. Βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Isa Tepesi («Βουνό του Ιησού»), και η θέα στη Θάλασσα του Μαρμαρά είναι εντυπωσιακή.
Το κτήριο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε το 1898 από τον Γαλλοοθωμανό αρχιτέκτονα Αλεξάντερ Βαλόρι ως πολυτελές ξενοδοχείο και καζίνο με την ονομασία Prinkipo Palace –θα ήταν το μεγαλύτερο της εποχής, σε όλη την Ανατολή–, για την Compagnie Internationale des Wagons-Lits, την ευρωπαϊκή εταιρεία επιβατικών τρένων που διαχειριζόταν το Οριάν Εξπρές. Το 1902 ωστόσο, όταν ο σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ δεν έδωσε άδεια για τη λειτουργία του, βγήκε στο σφυρί και αγοράστηκε από τη σύζυγο ενός επιφανούς Έλληνα τραπεζίτη, την Ελένη Ζαρίφη, η οποία το δώρισε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να το λειτουργήσει ως ορφανοτροφείο. Τα εγκαίνια του ιδρύματος έγιναν έναν χρόνο αργότερα, το 1903.
Έκλεισε το 1964 με Κυπριακό και διώξεις Ελλήνων της Πόλης
Το 1964 –περίοδος έντασης με επίκεντρο το Κυπριακό και τις διώξεις κατά του ελληνικού στοιχείου της Πόλης– η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων της Τουρκίας αποφάσισε να σφραγίσει το Ορφανοτροφείο. Το ακίνητο κατασχέθηκε, και το 1997 πέρασε στην κυριότητα του τουρκικού κράτους.
Ακολούθησε πολυετής δικαστικός αγώνας από την πλευρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με επίκληση των οθωμανικών διαταγμάτων που του παραχωρούσαν τίτλο ιδιοκτησίας. Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Τουρκίας απέρριψε τη διεκδίκηση, επικαλούμενο ότι το κτήριο για δεκαετίες δεν λειτουργούσε ως ορφανοτροφείο και εκ της αχρηστίας αυτής είχε μετατραπεί σε κατασχεμένο περιουσιακό στοιχείο.
Προσφυγή Οικουμενικού Πατριαρχείου στο ΕΔΑΔ
Ακολούθησε προσφυγή του Πατριαρχείου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο διέταξε το 2010 την Τουρκία να επιστρέψει το κτήριο στο Πατριαρχείο. Το 2012 συμπεριλήφθηκε στο Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων της UNESCO (έχει χαρακτηριστεί μάλιστα «Απαραίτητο να διασωθεί»), και οι τουρκικές Αρχές το επέστρεψαν στην κατοχή του Πατριαρχείου. Τα χρόνια που μεσολάβησαν απαιτήθηκε μεγάλη κινητοποίηση προκειμένου να εξασφαλιστούν τα αναγκαία χρήματα για εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης.
