Η κυβέρνηση Ερντογάν φέρεται να επεξεργάζεται ένα σχέδιο επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης που θα ικανοποιεί τα αιτήματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, χωρίς όμως να θέτει υπό αμφισβήτηση την τουρκική εποπτεία και το συνταγματικό πλαίσιο. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της αρθρογράφου Σουλτάν Ουτσάρ στη Sözcü (06.10.2025), η Άγκυρα, ανταποκρινόμενη σε αμερικανικά αιτήματα, προτίθεται να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Σχολής υπό κρατικό έλεγχο, διατηρώντας παράλληλα τον ορθόδοξο χαρακτήρα της.
Η Ουτσάρ σημειώνει ότι η ίδρυση της Ακαδημίας της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet Akademisi) πριν από δύο χρόνια, η οποία προσφέρει τριετή θεολογική εκπαίδευση, έχει άρει τα προηγούμενα νομικά εμπόδια για την επαναλειτουργία της Σχολής. Αυτό επιτρέπει στην κυβέρνηση να κινηθεί σε ένα νέο πλαίσιο, που θα συνδυάζει θρησκευτική εκπαίδευση και κρατική εποπτεία.
Το Πατριαρχείο ζητά ανεξαρτησία από το YÖK
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο επιδιώκει η Σχολή να λειτουργήσει εκτός του Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης (YÖK), ώστε να διαφυλαχθεί ο καθαρά ορθόδοξος χαρακτήρας της. Εάν η Σχολή υπαχθεί στο YÖK, θα μπορεί να δέχεται υποψήφιους και άλλων θρησκευτικών κατευθύνσεων, γεγονός που, σύμφωνα με το Πατριαρχείο, θα αλλοίωνε τον θεολογικό της προσανατολισμό.
Ωστόσο, η λειτουργία ενός ανεξάρτητου θρησκευτικού ιδρύματος ανώτατης εκπαίδευσης προσκρούει στο Σύνταγμα της Τουρκίας, που επιτρέπει ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση μόνο σε στρατιωτικά και αστυνομικά ιδρύματα. Για να λειτουργήσει η Σχολή εκτός YÖK, θα απαιτούνταν συνταγματική τροποποίηση ή παραχώρηση ειδικού νομικού καθεστώτος παρόμοιου με εκείνο των στρατιωτικών ακαδημιών — κάτι που, σύμφωνα με τη Sözcü, ενέχει πολιτικούς κινδύνους.
Φόβοι για αντιδράσεις και επίκληση του κοσμικού κράτους
Η παραχώρηση προνομίων σε ένα θρησκευτικό ίδρυμα, όπως η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από άλλες θρησκευτικές κοινότητες και να εγείρει ζητήματα κοσμικότητας, καθώς θα μπορούσε να θεωρηθεί απόκλιση από τις αρχές του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και του κοσμικού χαρακτήρα της Δημοκρατίας.
Η «διπλωματική» διάσταση
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, μία εβδομάδα πριν από το ταξίδι του Ερντογάν στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε πραγματοποιήσει συνάντηση με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, κατά την οποία ζήτησε στήριξη για την επαναλειτουργία της Σχολής, επισημαίνοντας τη συρρίκνωση του χριστιανικού πληθυσμού στην Τουρκία.
Κατά τη δική του επίσκεψη στην Ουάσινγκτον, ο Ερντογάν φέρεται να εξέφρασε διάθεση συνεργασίας με τον Πατριάρχη μετά την επιστροφή του στην Τουρκία.
Το ιστορικό πλαίσιο
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, που ιδρύθηκε το 1844 και λειτούργησε έως το 1971, παραμένει κλειστή εδώ και 54 χρόνια. Η Σχολή αποτελεί κομβικό ζήτημα στις ελληνοτουρκικές και αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς το αίτημα επαναλειτουργίας της συνδέεται με τη διεθνή αναγνώριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και με ευρύτερα ζητήματα θρησκευτικών ελευθεριών στην Τουρκία.
