Της Άννας Ανδρέου
Στιγμές ιστορικής συγκίνησης και πνευματικής ανάτασης έζησε η ομογένεια της Πόλης χθες Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025, κατά τα εγκαίνια του πλήρως ανακαινισμένου ναού Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου στη Νέα Συνοικία (Γενή Μαχαλέ) του Άνω Βοσπόρου. Παρότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν κατέστη δυνατόν να παραστεί λόγω ελαφράς αδιαθεσίας, την τελετή τίμησε με την παρουσία και χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Εμμανουήλ, μεταφέροντας τις ευχές και την πατρική στοργή του Παναγιωτάτου.
Στη Θεία Λειτουργία παρέστησαν επίσης ο Πρέσβης, Κωνσταντίνος Κούτρας, καθώς και η Συντονίστρια Εκπαίδευσης Κωνσταντινουπόλεως, Δήμητρα Βουρδόγλου, εκπροσωπώντας την ελληνική Πολιτεία και την εκπαίδευση της Ομογένειας.
Η αναστήλωση του ιστορικού ναού – ενός από τους παλαιότερους της Ρωμιοσύνης στις ακτές του Άνω Βοσπόρου – έγινε με απόλυτο σεβασμό στην αρχική του μορφή και την ιστορική του ταυτότητα. Η πρωτοβουλία και η καθοδήγηση ανήκουν στον Μητροπολίτη Δέρκων Απόστολο, ο οποίος επί σειρά ετών οραματίστηκε και επέβλεψε την ανακαίνιση. Το έργο πραγματοποιήθηκε χάρη στη συνεργασία της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου του Αγίου Όρους, με τον Καθηγούμενο Αρχιμανδρίτη Πέτρο, και τη γενναιόδωρη χορηγία του φιλογενούς ευεργέτη Πελοπίδα Χατζηιωάννου, τον οποίο ο Μητροπολίτης χαρακτήρισε «τέκνον περιφανές της ευλογημένης Κύπρου».
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στους Άρχοντες ευεργέτες της Κοινότητας, όπως τον Γεώργιο Κωνσταντινίδη, για την πολυετή και ουσιαστική τους στήριξη· «άνθρωποι που κράτησαν άσβηστη τη φλόγα της πίστης στη Νέα Συνοικία», όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά.
Στην ομιλία του, ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Εμμανουήλ εξήρε το πνευματικό μεγαλείο της στιγμής:
«Εγκαινιάζουμε σήμερα έναν ιερό χώρο που υπήρξε προσκύνημα μέγα και περίφημο για τα θαύματά του. Έναν ναό που σιώπησε για χρόνια, αλλά αναστήθηκε με πίστη, αγάπη και την προσφορά των τέκνων της Ομογένειας. Κάθε τέτοια αναγέννηση δεν είναι απλώς μια πράξη αναστήλωσης – είναι μαρτυρία της ζωντανής Ρωμιοσύνης που συνεχίζει να φωτίζει τον Βόσπορο».
Ο Μητροπολίτης Δέρκων Απόστολος, εμφανώς συγκινημένος, αναφέρθηκε στη μακρά διαδρομή του ναού μέσα στους αιώνες και στις δοκιμασίες που υπέστη:
«Ο Τίμιος Πρόδρομος υπήρξε ανέκαθεν καταφύγιο πίστης για τους ναυτικούς και ψαράδες του Άνω Βοσπόρου. Είδε σεισμούς, λεηλασίες, εγκατάλειψη· έζησε όμως και την αγάπη του λαού μας. Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί όχι απλώς την αποκατάσταση ενός κτίσματος, αλλά την ανάσταση της μνήμης και της ψυχής της Ρωμιοσύνης».
Από την πλευρά του, ο Άρχοντας της ΜτΧΕ και Φιλόλογος Ζωγραφείου, Διαμαντής Κουρμπόπουλος, εκ μέρους της Επιτροπής εξέφρασε τη συγκίνηση όλων όσοι εργάστηκαν για να φθάσει αυτή η ημέρα:
«Κανείς μας δεν φανταζόταν πως ο “φτωχός Αϊ-Γιάννης” θα έφθανε ξανά στη σημερινή του λαμπρότητα. Ξεκινήσαμε χωρίς οικονομικά μέσα, με πίστη μόνο και επιμονή. Και σήμερα βλέπουμε τον ναό να λάμπει ξανά, φάρος πίστης και ελπίδας για τη Ρωμιοσύνη του Βοσπόρου».
Ο ναός του Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου ιδρύθηκε από ναυτικούς και ψαράδες της περιοχής και υπήρξε πνευματικό και κοινωνικό καταφύγιο για τους κατοίκους επί αιώνες. Χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και υπήρξε Μετόχι της ιστορικής Μονής της Θεοτόκου του Μαύρου Μύλου. Η σημερινή του μορφή ανάγεται στο 1799, όταν ανεγέρθηκε εκ νέου, ενώ το 1834 ανακαινίστηκε εκ βάθρων. Κατά τους σεισμούς και τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου 1955 υπέστη σοβαρές φθορές, μένοντας για δεκαετίες χωρίς λειτουργία. Η πρόσφατη αποκατάσταση είναι καρπός πολυετούς μεθοδικής εργασίας.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο Αγίασμα της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου, το οποίο βρίσκεται σε υπόγειο θολωτό χώρο στη βόρεια πλευρά του ναού. Χρονολογείται από το 1833 και υπήρξε ανέκαθεν σημείο θαυμασμού και ευλάβειας για τους πιστούς, καθώς θεωρείται θαυματουργό, ιδίως για όσους υπέφεραν από βαρηκοΐα και ελονοσία. Στο σημείο αυτό υπήρχε η θαυματουργή εικόνα της Αποτομής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, η οποία διατηρείται με σεβασμό έως σήμερα.
Στο πλαίσιο των εγκαινίων, παρουσιάστηκε και το επίκαιρο λεύκωμα της Ιεράς Μητρόπολης Δέρκων, αφιερωμένο στην ιστορία του ναού και της Κοινότητας της Νέας Συνοικίας. Το λεύκωμα, το οποίο φέρει την επιμέλεια και τον πρόλογο του Μητροπολίτη Απόστολου, αποτελεί – όπως ο ίδιος σημειώνει – «μαρτυρία συνέχειας, μνήμης και σεβασμού προς το παρελθόν και παρακαταθήκη για το μέλλον».
Το λεύκωμα περιλαμβάνει ανέκδοτα στοιχεία, όπως τα χάρτινα «εκκλησιαστικά νομίσματα» («παράδες») που εξέδιδε η Κοινότητα στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς και αναφορές στις παλιές αδελφότητες και τα σχολεία που λειτουργούσαν γύρω από τον ναό.
Στις σελίδες του λευκώματος, ο αναγνώστης ταξιδεύει στα παλιά καλντερίμια του Γενή Μαχαλέ, βλέπει φωτογραφίες των πρώτων ρωμαίικων οικογενειών και μαθαίνει για την καθημερινή ζωή μιας κοινότητας που έζησε, αγωνίστηκε και κράτησε ζωντανή την Ορθοδοξία στις όχθες του Βοσπόρου.
Η τελετή ολοκληρώθηκε με τη Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος, και με δεξίωση στον αύλειο χώρο του ναού, όπου οι καμπάνες ήχησαν ξανά, σηματοδοτώντας την επιστροφή του “φτωχού Αϊ-Γιάννη” ως ζωντανού συμβόλου πίστης, αντοχής και μνήμης της Ρωμιοσύνης. Τα εδέσματα της δεξίωσης ετοίμασε ο γνωστός σεφ της Ομογένειας, Γρηγόρης, που επιμελήθηκε με αγάπη και μεράκι την γιορτινή τράπεζα της μεγάλης αυτής ημέρας.
