Το κουμπί για την έναρξη του πραξικοπήματος της 27ηςΜαϊου του 1960 κατά του Μεντερές πατήθηκε με τα γεγονότα της 6η και 7η Σεπτεμβρίου του 1955, δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος για πρώτη φορά αναφέρθηκε στο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, παρότι μέχρι σήμερα κανένας Τούρκος ηγέτης δεν παραδεχόταν καν ότι έγιναν Σεπτεμβριανά.
Σε ομιλία του σε ‘Συμπόσιο για το Πολιτικό Σύνταγμα’ που πραγματοποιήθηκε στο Nησί της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας (Yassıada/Πλάτη) όπου πραγματοποιήθηκε η δίκη Αντνάν Μεντερές, σήμερα, ανήμερα της επετείου του πραξικοπήματος του 1960, ο Ταγίπ Ερντογάν για πρώτη φορά παρουσίασε τους ‘ολιγάρχες οι οποίοι έβλεπαν της Τουρκία ως ιδιοκτησία τους’ - όπως τους αποκάλεσε - ως εκείνους που πρώτα επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1955 και στη συνέχεια, μετά από προβοκάτσιες και επιθέσεις έκαναν το πραξικόπημα.
Σύμφωνα με τον Τούρκο Πρόεδρο κατά τα 10 χρόνια της διακυβέρνησης Μεντερές είχαν επιτευχθεί σπουδαία έργα σε κάθε τομέα, από την σωστή απαγγελία της προσευχής του Μωάμεθ μέχρι το άνοιγμα των θρησκευτικών σχολείων Ιμάμ Χατίπ.
«Οι πολιτικές του Μεντερές και του Δημοκρατικού Κόμματος, που έφεραν το έθνος και το κράτος πιο κοντά, ενόχλησαν την προνομιούχο μειονότητα (στη συνέχεια της ομιλίας του τους αποκαλεί ολιγάρχες) που έβλεπε αυτή τη χώρα ως ιδιοκτησία της. Αυτή η ενόχληση άρχισε να εμφανίζεται από το 1956. Το κουμπί έναρξης των πραξικοπηματιών πατήθηκε με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος.
Σύμφωνα με τον Ταγίπ Ερντογάν ακολούθως ξέσπασαν προβοκάτσιες, καβγάδες, διαμαρτυρίες και εντάσεις που σημειώθηκαν σε διάφορες επαρχίες της Τουρκίας.
Ο Τούρκος Πρόεδρος πρόσθεσε ότι «3 χρόνια πριν από το πραξικόπημα, ειδικά οι αρχιτέκτονες της απειλής για τον Μεντερές, εργάστηκαν σκληρά για να προετοιμάσουν ένα περιβάλλον κατάλληλο για το πραξικόπημα και έκαναν ό,τι μπορούσαν».
Όπως είπε, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης στόχευσαν τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα με τίτλους που αργότερα αποκαλύφθηκαν ότι ήταν ψέματα.
Η ομιλία του Τούρκου Προέδρου επικεντρώθηκε στην υπογράμμιση της αναγκαιότητας ενός νέου Πολιτικού Συντάγματος, διακηρυγμένη επιδίωξη του Ταγίπ Ερντογάν, για την οποία ωστόσο θα πρέπει να διασφαλίσει ευρύτερη πολιτικο-κομματική συναίνεση.«Ως κυβέρνηση που βρίσκεται πίσω από τις μεγαλύτερες δημοκρατικές νίκες στην ιστορία της Τουρκίας, θα επιμείνουμε στην εποικοδομητική, συμβιβαστική μας στάση στο θέμα αυτό. Νομίζω ότι η αντιπολίτευση δεν θα επιμείνει στη διατήρηση αυτού του Συντάγματος που υπάρχει από την εποχή του πραξικοπήματος», ανέφερε ο Τούρκος Πρόεδρος, υπογραμμίζοντας ότι το ισχύον Σύνταγμα της χώρας «επιβλήθηκε το 1982 μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα (του 1980) που εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μια σκοτεινή περίοδο στην τουρκική πολιτική ιστορία».
Η σημερινή ημερομηνία επελέγη ωστόσο προκειμένου να τιμηθεί παράλληλα η μνήμη του Αντνάν ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος που κερδίζοντας τις εκλογές του 1950 σηματοδότησε την πρώτη εναλλαγή κομμάτων στην Κυβέρνηση της Τουρκικής Δημοκρατίας, βάζοντας έτσι τέλος στην κυριαρχία του CHP. Το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Μεντερές αποτελούν μαζί με το Milli Gorus του Νετζμεντίν Ερμπακάν, τις δύο θεμελιώδεις πολιτικές αναφορές των Ερντογάν και AKP. Έτσι, η 27η Μαΐου, ημέρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος εναντίον της Κυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος και του Αντνάν Μεντερές το 1960, ‘τιμάται’ εμφατικά από το AKP και τον Ταγίπ Ερντογάν η μνήμη του Μεντερές, ο οποίος εκτελέστηκε από τους πραξικοπηματίες ενάμιση χρόνο αργότερα (15/9/1961), έπειτα από μακρά δικαστική διαδικασία «τα πρακτικά της οποίας καταδεικνύουν πώς οι νόμοι παραβιάστηκαν εύκολα από τους δικαστές της χούντας για να στείλουν τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς στον θάνατο» Μαζί με τον Μεντερές στην αγχόνη εκτελέστηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού και Οικονομικών Χασάν Πολατκάν. «Σήμερα, μνημονεύουμε για άλλη μια φορά με μίσος εκείνους που μετέτρεψαν τη Yassıada σε νησί ντροπής και θλίψης της δημοκρατίας μας με τις αποφάσεις που πήραν. Δεν θα ξεχάσουμε ούτε θα συγχωρήσουμε ποτέ τους πραξικοπηματίες», ανέφερε ο Ταγίπ Ερντογάν.
Στα Σεπτεμβριανά αναφέρεται και το Αναντολού
Πάντως το έδαφος για την ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν ετοίμασε το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ανατολού το οποίο αναφέρεται εκτενώς στα Σεπτεμβριανά σε ‘επετειακό’ του δημοσίευμα, υπό τον τίτλο «Τα πρακτικά του Yassiada αποκαλύπτουν την πραξικοπηματική απόδοση δικαιοσύνης» δίνοντας τον λόγο στον Εισαγγελέα Κωνσταντινούπολης Ιμπραχίμ Τσιτσέκ. Ο Εισαγγελέας Κωνσταντινούπολης αναλύει τα πρακτικά της δίκης Μεντερές «τα οποία τεκμηριώνουν την ανομία της διοίκησης της χούντας», όπως αναφέρεται.
Η υπόθεση των Σεπτεμβριανών, σύμφωνα με τον Τσιτσέκ, καταδεικνύουν ότι υπήρξε ‘μαύρο σχέδιο’ προκλήσεων με στόχο να ενοχοποιηθούν και να ανατραπούν ο Μεντερές και η Κυβέρνησή του, σχέδιο το οποίο η «δίκη παρωδία» στο Yassıada δεν επέτρεψε να αποκαλυφθεί.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Τσιτσέκδηλώνει τα εξής: «Έλαβαν χώρα πολύ περίεργα πράγματα κατά τη διάρκεια της δίκης. Οι δικηγόροι του Αντνάν Μεντερές, του Τζελάλ Μπαγιάρ και των υπόλοιπων κατηγορουμένων διατύπωσαν διάφορα αιτήματα. Οι μάρτυρες μεταφέρονταν στις ακροάσεις αλλά πρώτα συγκεντρώνονταν σε ένα σημείο όπου τους άκουγε κάποιος και στη συνέχεια επέλεγαν όσους ήθελαν για να τους βάλουν να καταθέσουν. Για παράδειγμα, ο Μεντερέςεπέμενε να ακουστεί ο επικεφαλής του MAH (Millî Emniyet Hizmeti, Τ/Υπηρεσία Πληροφοριών έως το 1965) ως μάρτυρας στη δίκη σχετικά με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, δεν κλήθηκε να καταθέσει».
Επιχείρησαν να αποδώσουν ευθύνες στον Μεντερές
Σημειώνοντας ότι στο Yassıada επιχειρήθηκε να αποδοθούν ευθύνες για τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου στον Μεντερές και τους φίλους του, ο Τσιτσέκ δηλώνει ότι από τα πρακτικά βγαίνει το συμπέρασμα πως τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν με την ενεργοποίηση μιας μυστικής δομής. Μια από τις σημαντικότερες υποθέσεις στις δίκες της Yassıada ήταν ο φάκελος για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, υπογραμμίζει ο Τσιτσέκ και συνεχίζει ως εξής: «Τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν λόγω της σύγχυσης στην Κύπρο. Υπάρχουν ‘δύο λαοί’ στην Κύπρο, αλλά η Κύπρος βρίσκεται τότε υπό την κυριαρχία των Βρετανών. Αργότερα, οι Έλληνες έφτασαν μέχρι τα Ηνωμένα Έθνη για να συνδέσουν την Κύπρο με την Ελλάδα. Στην αρχή, η Τουρκική Κυβέρνηση δεν είχε πολιτική για την Κύπρο. Ωστόσο, διάφορες εφημερίδες, με επικεφαλής την Hurriyet, άρχισαν να δημοσιεύουν άρθρα σχετικά με το τι συνέβαινε εκεί. Όταν αυξήθηκαν οι ισχυρισμοί και οι πιέσεις, όπως ότι οι πολίτες μας στην Κύπρο διώκονται και ότι η Ελλάδα παρέχει οικονομική βοήθεια εκεί, τότε παρενέβη η Κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελε η Βρετανία ήταν να φέρει αντιμέτωπους τους Έλληνες και τους Τούρκους στην Κύπρο οδηγώντας τους σε ένα αδιέξοδο ώστε να παραμείνει στην Κύπρο. Για το λόγο αυτό, οργανώθηκε διεθνής διάσκεψη. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, για να αποκτήσει το ‘πάνω χέρι’ στη διάσκεψη, ο Φατίν Ρουστού Ζορλού έστειλε τηλεγράφημα στην Τουρκία από το Λονδίνο λέγοντας: ‘Κάντε μια διαδήλωση και δυναμώστε τη θέση μου”. Κατόπιν αυτού, η Κυβέρνηση σκέφτηκε να οργανώσει μια κανονική διαδήλωση διαμαρτυρίας. Αυτό το στοιχείο χρησιμοποιήθηκε στη δίκη εναντίον της κυβέρνησης». Ωστόσο, τονίζει ο Τσιτσέκ, η Κυβέρνηση πανικοβλήθηκε όταν η διαδήλωση, η οποία είχε προγραμματιστεί για να καταδικαστούν οι σφαγές Τούρκων από την οργάνωση ΕΟΚΑ στην Κύπρο, μετατράπηκε σε επιθέσεις εναντίον Ελλήνων πολιτών στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα ο Menderes και ο Πρόεδρος Celal Bayar ταξίδεψαν με τρένο από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη για να θέσουν υπό έλεγχο την κατάσταση. Ο εισαγγελέας Τσιτσέκ παρουσίασε τις προσπάθειες που έγιναν για να εμφανιστούν ο Μεντερές και οι φίλοι του ως υπεύθυνοι για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, για τα οποία από τα πρακτικά της δίκης προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ότι οργανώθηκαν από σκοτεινές δομές, ως εξής: «Μετά τα γεγονότα, τα μέλη του Τουρκοκυπριακού Συνδέσμου οδηγούνται στη φυλακή. Στην οργάνωση αυτή όμως υπάρχουν και άτομα όπως ο Orhan Birgit [σ.σ. μέλος του CHP]. Τον Ορχάν Μπιργκίτ τον είδαμε τότε και στη βανδαλιστική επίθεση εναντίον της εφημερίδας Tan. Κατά τη διάρκεια της δίκης στο Yassiada, ο Μεντερές επέμεινε να κληθούν ο τότε επικεφαλής του MAH και κάποιοι γραφειοκράτες για να καταθέσουν. Οι δικηγόροι του συνέτασσαν επίμονα σχετικά υπομνήματα, αλλά η βαθιά δομή δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Αυτή η βαθιά δομή αθωώθηκε πλήρως για την υπόθεση της 6-7 Σεπτεμβρίου και κατηγορήθηκαν οι πολιτικοί»
