Της Κορνηλίας Τσεβίκ-Μπαϊβερτιάν
Η ζωή μας κατρακύλησε μαγικά σε έναν καμβά με πολλά χρώματα της Ανατολής, σε αντανάκλαση με το παιχνίδισμα του φωτός της Κωνσταντινούπολης. Γκρίζοι και παγεροί οι χειμώνες, με λύπες και στεναγμούς. Ηλιόλουστα και θερμά τα καλοκαίρια, με απερίγραπτες χαρές κι ευτυχίες. Ήταν αλλοτινοί καιροί που πέρασαν, αλλά και συνετέλεσαν στο ξετίναγμα μιας γενεάς. Της δικής μας γενεάς. Ήταν μια διαδρομή, όπως όλες οι άλλες. Χωρίς επιστροφή...
Οι δρόμοι και οι μαχαλάδες μας
Τη δεκαετία του ’70 η αρχιτεκτονική και πολεοδομία στηνΠόλη άρχισε να αναπτύσσεται ασυντόνιστα, όπως εξάλλου και η ανάπτυξη της χώρας. Δημιουργούνταν φθηνοί,πανομοιότυποι οικισμοί που δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές ευρωπαϊκών προτύπων. Η ίδια κατάσταση συνεχίσθηκε και τη δεκαετία του ’80, όταν με το κύμα μετανάστευσης από την Ανατολία, ο πληθυσμός της αυξήθηκε κατά 50%. Τα αίτια της εσωτερικής αυτής μετανάστευσης οφείλονταν στη βιομηχανική ανάπτυξη τηςΠόλης, που είχε ανάγκη εργατικού δυναμικού. οι εργολάβοι των νέων αυτών οικισμών ήταν στην πλειοψηφία τουςΜαυροθαλασσίτες φουρνάρηδες που, αφού πρώτα εξοικονόμησαν τα απαιτούμενα κεφάλαια, τα επένδυσανστον επικερδή τομέα οικοδόμησης. Φτιάχτηκανπολυκατοικίες κάθε είδους, διαφορετικές και στην πρόσοψη και στο χρώμα και στο σχήμα. Η αντιαισθητική αυτή πολυμορφία, που συν τω χρόνω κατάντησε αηδιαστική, ήταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της κουλτούρας των νέων αυτών κατοίκων της Πόλης.
Η Πόλη που άλλαξε πρόσωπο
Η Πόλη σήμερα επεκτάθηκε πέρα ως πέρα, και αριθμητικά και γεωγραφικά. ο αριθμός των κατοίκων της έφθασε τα 18εκατομμύρια. (17.000.000. είναι ο επίσημος αριθμός. ο ανεπίσημος πληθυσμός, κυρίως μετά το μεταναστευτικό κύμα των Σύριων, έφθασε τα 20.000.000).
Το κέντρο της (down town) διευρύνθηκε από το Σισλί και τοΛεβέντ ως την περιοχή του Μασλάκ, το ονομαζόμενο πολίτικο Μανχάτταν, λόγω των πολυάριθμων και πολυσυζητημένων ουρανοξυστών!
Οι εσωτερικοί μετανάστες άρχισαν να δημιουργούν νέους συνοικισμούς, που εξελίχθηκαν σε πυκνοκατοικη- μένες περιοχές. Αρχικά εδώ έμεναν οι Ανατολίτες κάτοικοι τηςμεγαλούπολης σε πρόχειρα, αυτοσχέδια χαμόσπιτα. Επρόκειτο για αυθαίρετα καταλύματα που φτιάχνονταν σε δύο, τρία μερόνυχτα και γι’ αυτό είχαν χαρακτηρισθεί ως gecekondu (σπίτια κουρνιασμένα τη νύχτα). Αργότερα βρέθηκε τρόπος να αποκτήσουν τίτλους ιδιοκτησίας όσοι τα κατοικούσαν, εκμεταλλευόμενοι κάποια παραθυράκια του νόμου. Συν τω χρόνω, με τη διαδικασία της αντιπαροχής, κατάφεραν να φτιάξουν αστικές πολυκατοικίες, στις οποίες,παραδόξως, συνέχισαν τις συνήθειες της αγροτικής ζωής τους. (Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τους Τούρκουςμετανάστες της γερμανίας, οι οποίοι ως αγροτικός λαός,ποτέ δεν προσαρμόστηκαν στη δυτικότροπη ζωή κι έγιναν στόχος των γερμανών εθνικιστών).Οι περιοχές λ.χ. Nurtepe,Kültepe, Gültepe ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Σε σύντομο χρονικό διάστημα οι πολυκατοικίες μετατράπηκαν σε μεγαθήρια πουστεγάζουν σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της Πόλης. Στα παράλια της Μαύρης θάλασσας έως την Κίλα και στα βορειοδυτικά της,οικοδομήθηκαν υπερσύγχρονοι οικισμοί, όπως το Zekeriyaköy, το Demirciköy, το Kemer Country, στους οποίους εισέβαλε νέοαίμα που δημιούργησε ένα ιδιότυπο συνοικιακό προφίλ.
Η νυχτόβια Πόλη μιμείται την Νέα Υόρκη
Με την πολυπληθή ανθρώπινη παρουσία η Πόλη διευρύνεται καθημερινά... Η κυβέρνηση Ερντογάν πυρετωδώς επενδύει σε δρόμους, γέφυρες, υποθαλάσσιες σήραγγες, τούνελ για την επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Τον Μάρτιο του 2019 ολοκληρώθηκε η εκπληκτική επένδυση των τελευταίων χρόνων, το νέο «Αεροδρόμιο της Ιστάνμπουλ», στην περιοχή του Αρναούτκιοϊ.( Δεν πρόκειται για το Μέγα Ρεύμα του Βοσπόρου, αλλά για την περιοχή γύρω από τον νεοσύστατο Αερολιμένα Ιστανμπούλ). Στην ασιατική πλευρά της Πόλης δημιουργήθηκαν επίσης νέοι συνοικισμοί, όπως το ουμρανιέ. Αστικοί συνοικισμοί, όπως το γκιόκτουρκ, με υπερπολυτελή συγκροτήματα, επεκτάθηκαν σε παρθέναεδάφη της μεγαλούπολης ως δείγματα εκμοντερνισμού. Ταδυτικά της Πόλης, στις περιοχές Halkalı, Avcılar, Beylikdüzü,έως τη Ραιδεστό (Τεκίρνταγ) γέμισαν με ξενόφερτουςμετανάστες, οι οποίοι, ψάχνοντας την τύχη τους για κάτι καλύτερο, βρέθηκαν στην αγνώριστη αυτή μεγαλού-Πολη του 21ου αιώνα. Ουρανοξύστες, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία υπερπολυτελείας κατέλαβαν βιαστικά τουςελεύθερους χώρους, σαρώνοντας ακόμη και το λιγοστόπράσινο που υπήρχε κάποτε στις κορυφές των οροσειρών.
Η νυχτόβια Πόλη μιμείται πλέον τη Νέα Υόρκη της πλανητάρχισσας Αμερικής. Έγινε και αυτή «η πόλη που δενκοιμάται» (The city that never sleeps). Η τήρηση τάξης καιπειθαρχίας απαιτεί έλεγχο επί εικοσιτετραώρου βάσεως απόαστυνομικές δυνάμεις. Παρά ταύτα, η εγκληματικότητα, συνεχίζει να έχει ανοδική πορεία.
Ο Ρωμιός Πολίτης – ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση
Η Πόλη υπήρξε κάποτε τόπος με ιδιαίτερο κοσμοπολίτικο χαρακτήρα και μοναδική κουλτούρα — γεγονός που αποδεικνύεται από την ίδια της την ιστορία. Όμως τα γεγονότα και οι μεταγενέστερες εξελίξεις στη χώρα διαμόρφωσαν μια νέα ταυτότητα του «Ρωμιού-πολίτη», ο οποίος, παγιδευμένος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, πάσχιζε να ανακαλύψει τον εαυτό του, το αληθινό του πρόσωπο.
Στην Ελλάδα μας είδαν ως «τουρκόσπορους», στην Τουρκία ως «γκιαούρηδες», άθρησκους. Τα αίτια αυτής της διπλής αποξένωσης είναι γνωστά και έχουν αναλυθεί διεξοδικά σε πλήθος μελετών.
(Από «την Πόλη της Καρδιάς μας» της Κορνηλίας Τσεβίκ-Μπαϊβερτιάν- Εκδόσεις Τσουκάτου – Αθήνα 2020)
Αύριο το Β Μέρος
