Της Μαρίας Δήμου
Είναι μέρες, ίσως μάλλον κι εβδομάδες, που βρέθηκα στην άλλη άκρη της Πόλης. Αυτό που κάποτε αποτελούσε ημερήσια εκδρομή, σήμερα με τις γραμμές του μετρό είναι μια πρωινή βόλτα. Με το Marmaray να ενώνει τις δύο ακτές του Βοσπόρου και να πορεύεται παράλληλα με τις ακτές της Θάλασσας του Μαρμαρά, το να φτάσει κανείς από τα Ταταύλα στο Επταπύργιο είναι υπόθεση λίγο περισσότερο της μισής ώρας.
Βγήκα στη στάση του Kazlıçeşme, λίγο έξω από τα τείχη και πέρασα την πόρτα του Yedikule. Δεξιά μου το Επταπύργιο, ανακαινισμένο, προσβάσιμο, εύκολα επισκέψιμο. Θα περιηγηθώ μια άλλη φορά, σκέφτηκα και προχώρησα. Σκοπός της βόλτας μου, η Μονή Στουδίου.
Συμβουλεύομαι τον χάρτη στην εφαρμογή του τηλεφώνου μου και προχωρώ στην κεντρική οδό, την İmrahor Ilyas Bey caddesi, που φέρει τον όνομα του Αλβανού στρατιωτικού που μετέτρεψε τη Μονή σε τζαμί. Κλασικός δρόμος με πολλή κίνηση, καταστήματα και κόσμο, όπως είναι όλες οι γειτονιές της ιστορικής χερσονήσου. Χαμηλή δόμηση με παλιά σπίτια με τζούμπα να εναλλάσσονται με κακόγουστες οικοδομές της δεκαετίας του 60 και του 70, πολλές με αυτό πανάσχημο αυτοκόλλητο ψευτοψηφιδωτό.
Η απόσταση μικρή, δεν δίνω σημασία στα μαγαζιά, θα περιηγηθώ στην επιστροφή σκέπτομαι. Η φωνή από την εφαρμογή του τηλεφώνου με ειδοποιεί ότι πρέπει να στρίψω δεξιά. Ακολουθώ τις οδηγίες και με το που μπαίνω στο σοκάκι το ψηλό προστατευτικό κάλυμμα με προετοιμάζει για τον προορισμό μου.
Λες και ο Στούδιος δεν έκτισε τη Μονή…
Μόνο που πουθενά δεν αναφέρεται το όνομά του. Λες κι ο Στούδιος δεν έκτισε τη Μονή κι ο Θεόδωρος δεν κλήθηκε από την αυτοκράτειρα Ειρήνη να ηγουμενεύσει. Κι ούτε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αδελφός του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄, την ανέστησε δυο αιώνες πριν το τέλος. Λες κι οι Ακοίμητοι δεν υπήρξαν κι οι περιζήτητοι αντιγραφείς αλλού κοπίασαν. Λες κι οι ύμνοι αλλού πρωτακούστηκαν και το τυπικό αλλού συγγράφτηκε. Λες κι η Μονή Στουδίου, η Μονή του Ιωάννη του Πρόδρομου, ποτέ δεν υπήρξε. Όλα, μια ιστορία αιώνων, που άλλοτε έμοιαζε με παραμύθι κι άλλοτε είχε να πει για αγώνες κι αντιμαχίες, όλα σκεπάστηκαν και χάθηκαν πίσω από ένα πανό που μιλούσε για μια κληρονομιά από το 1048, για ένα τέμενος κι έναν τεκέ που θα έπρεπε να αναστηλωθούν.
Όλα χαμένα, όλα καταστραμμένα…
Προσπάθησα να δω πίσω από όλα αυτά την περίφημη βασιλική. Ένα τεράστιο καινούριο στέγαστρο την σκέπαζε και μια σκαλωσιά αναδυόταν από τα σωθικά της. Τόσα χρόνια όλα εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες, τι μπορεί να έμεινε από τα μωσαϊκά και τα απομεινάρια των τοιχογραφιών! Όλα χαμένα, όλα κατεστραμμένα.
Τα έργα μοιάζει να προχωρούν γρήγορα, τα συνεργεία δουλεύουν. Η απόφαση για αποκατάσταση του τζαμιού είναι ειλημμένη από το 2013 κι άλλο ένα «λαμπερό» έργο θα παραδοθεί προς ικανοποίηση πολλών. Όπως τα τείχη, η Μονή Παντοκράτορος, το Παλάτι του Πορφυρογέννητου και τόσα άλλα που είναι όρθια, καθαρά και λαμπερά αλλά έχουν χάσει την ταυτότητά τους. Είναι πλέον κάτι άλλο, κάτι ξένο.
Έκανα ακόμη μια φορά τον γύρο. Κοντοστάθηκα αναζητώντας σημάδια του παρελθόντος, κάτι από αυτές τις ιστορίες που έκαναν τη Μονή Στουδίου να περάσει στη σφαίρα του μύθου. Δεν μπόρεσα να αναγνωρίσω τίποτε. Ίσως έφταιγαν οι φυλλωσιές των ψηλών δέντρων, ποιος ξέρει… Έφυγα προτιμώντας να κρατώ μόνο το μύθο κι όχι την πραγματικότητα στο μυαλό μου.
